08 August 2017

Jasna Šamić - 5 POEZI përkthyer nga Silvana Leka - botuar në "MILOSAO" -

Jasna Šamić – Bosnjë - Hercegovinë 

POETEKA / TRADUKI - Writer in Residence Programme

 

QYTETI  I  LINDJES

 

Duket sikur çdo gjë kalbet

Dhe mendja jote rëndon

Thithur nga kujtesa

E qytetit të transformuar

Në një pus ku

Dukatët e hajdutëve dhe

Lakenjtë e së keqes shkëlqejnë

Ku martirët krekosen

Për burgun e tyre të dhimbjes

 

Shpirtra të përgjakshëm

Kqyrin në heshtje

Lakenjtë e së Keqes

Dhe dukatet e tyre

 

Duket se çdo gjë kalbet

Përveç:

Lakenjve e së Keqes

Dhe dukateve të tyre

 

                        (Sarajevë)

 

 

URA

 

Para se të ishte e bardhë, ishte gri

Para se të ishte e fortë, ishte si një valë

Përa se të ishte një ylber, ishte një shteg i dallgëzuar mes dy fortesash

Dhe shtatëmbëdhjetë shtëpi ku jetuan

Një beqar dhe Mostari

 

Sulltani i ofroi qytetit një urë -

Një ylber -

francezi tha: Është më madhështore se Harku i Triumfit

italini: Është më e fortë se Rialto

turku: Është më e lartë se një minare

Dhe arabi tha: Kjo është një deve e bardhë

 

Poeti shkroi: Kjo është një mjellmë me qafë të përkulur

Një pulëbardhë me krahë të hapur

Mali me borë

Mbi lumë

 

Për shekuj me radhë pulbardhat ulen

Në shpinën e devesë, ngjyra e borës,

Për shekuj  pulëbardhat ngrihen

Nga shpina e devesë drejt Narentas

Përkunden nën devenë e bardhë

qetë dhe etshëm

Ngjyrë nefriti

 

Kur barbarët e sulmuan

Ylberi u bë pasqyrë e thyer

Shpina e devesë - anije e mbytur

Harku – pishtar akulli

Krahët e pulëbardhave - dy duar të prera

Midis dy anëve:

Një plagë


 

RAPSODIA E NJU JORKUT

 

 

Gjatë asaj vjeshte

Nju Jorku u spërkat

Nga zjarri

Dhe ketrat në Central Park

U pagëzuan nga ndryshku

Ndërsa po shkoje në pelegrinazhin

E Bukurisë

 

Ti po zbuloje të shkuarën tënde -

Natyrën tënde, të cilën tashmë e njihje-

dhe që e kishe shtypur me këmbë.

 

Gëzimi derdhet nga pemët

Zhytur në flakë

Dhe shpërndahet si një ylber mbi qiell

Mbi degët dhe mbi

Shtigjet e Parkut

Njëlloj si një urë përmes oqeanit

Dhe kohës

 

Si Gruaja me të Zeza e

John Singer Sargent

Ti ishe shekullore

Ndezje zjarre teksa ecje

Mbytur mes gjethesh të thara si

si mbi qilimin e butë të lutjes

 

Kalimi përmes shtegut

Kur shkuat në pelegrinazh

Për t'ju përulur

Bukurisë

 

Dhe për të takuar

Rioshin Bronzino

Para se t'i bashkohej ishullit Böcklin

Ndërkohë që Mezzetin këndonte

Serenatën e tij për ju mbi një stol

Duke vështruar qiellin blu

Dhe Louise de Broglie ishte

Veshur me të njëjtën blu

Duke të t'vështruar ngado që shkoje

 

Nëse ke qenë vetëm

Apo me mikun tënd

- Që gjithashtu dukej

i larë me zjarr -

Nëse je në West Village

Apo në East Village

Duke darkuar së bashku

Nën flakën dridhëruese

Të qiririt

Magjia ju mëkon me gji

Qumështi i saj

Pikuar nga perëndimi shumëngjyrësh

 

Edhe sot ndonjëherë

Kur je e vetmuar

Ti thith kujtimin e

Rapsodisë së Nju Jorkut

Të cilën ai ta kushtoi ty,

Me sytë e tij të trishtë

 

Ti përhap muzikën e tij

Në vende të fshehta të

Ditës

Duke menduar fytyrën e tij

Të hollë si një shpatë dhe

Përkëdhel me sytë tu

Sytë e tij

Mbushur me dëshirë

Nën flakën drithëruese

Të qiririt

 

Kur prerja e mjegullës

Me këmbët tuaja

Pamjen e Parisit

Rishfaqen para teje

 

 

 

PARISI

 

Paris ndonjëherë të kujton

një lak të padukshëm

fshehur pas perdeve

të ndjesive të trazuara

e buzëqeshjeve të brishta

           

Vërtetë shpirti im

është dënuar nga kjo?

 

Ndonjëherë është burg

me porta të hapura

drejt vetmisë

drejt erërave të gjuhëve

që ulërijnë si çakejtë.

Dhe shirat që shfryjnë si erërat

teksa një fjalë e ashpër

krijon oden e trishtimit.

 

Shkojnë (kalojnë) fantazmat e të vdekurve të mi

përgjatë deteve imagjinare

para syve gjysmë-mbyllur

si veliera

të zymta e të qelbura

rënduar nga shpresa të rreme

duke më kujtuar qytetet antike

dhe jetët e mia të shkuara.

 

A ka gjë më të trishtë se të sjellësh ndërmend gëzimet?

 

Më imazhet e gëzimit përzihet

ajo e djaloshit me qafë të prerë

e një gruaje me trupin e coptuar

e një njeriu që si një buall ripërtyp

jashtëqitjen e tij

Ky planet

kjo anije mostrash

këndon psalme funebre

dhe këlthet si një zog grabitqar.

 

Qytete e mia janë në zi

Parisi herë është burg

e herë harè

që thyen zinxhirët e trupit

dhe harbon

 

Herë bëhet ëndërr

mes goditjes së kambanave

si një tufë e macesh të lagura në lumin

mbushur me fekale.

 

 

 

QYTETI DHIMBJE

 

 

Në të dy anët e qytetit dhimbje

ngrihen

dy shkurre gjigande

e mes gardheve të gjelbër

të zgavrave pa sy janë shtëpitë

 

Një plak një burrë një qen dhe një nuse plot nur

e thërrmojnë dhimbjen

për të bërë përpara

 

Papritur dëgjohet

një e qeshur

 

E qeshura e ndonjë të huaji

larë më lotët

e të masakruarve

 

            (në kujtim të Srebrenicës, 2016)

 

 Përktheu Silvana Leka

 

___________________

 

Rezidenca e autorëve "POETEKA – Tirana in Between" mirëpriti gjatë muajit korrik 2017 një autore të vlerësuar dhe një mike të veçantë: Jasna Šamić, shkrimtare, studiuese, autore e 16 librave në frëngjisht, e 11 librave në gjuhën boshnjake, realizuese e 10 filmave dhe dokumentarëve si dhe e mjaft dramave e cila, prej vitit 1977, jeton midis Sarajevës dhe Parisit, mes kulturës perëndimore dhe asaj orientale, mbi të cilat edhe ka kryer studime të thelluara dhe mes letërsisë e filmit si krijimtari

Programi i qëndrimit të Jasna Šamić në Rezidencën e shkrimtarëve dhe përkthyesve letrarë (i cili mbështet autorë nga rajoni dhe Europa dhe zhvillohet prej 5 vjetësh në Tiranë dhe qytete të tjerë të Shqipërisë, vjen si bashkëpunim me rrjetin TRADUKI, me Ministrinë e Kultures dhe disa prej Ambasadave të shteteve të ndryshme me qendër në Tiranë) i ofroi edhe kësaj autoreve mundësi të gjera për t'u përpërfshirë në jetën kulturore të kryeqytetit shqiptar dhe të disa qyteteve të tjerë, që kanë tërhequr vëmendjen e kësaj autoreje lidhur me traditat kulturore, të tillë si Durrësi, Berati, Kruja, si dhe përfshirjen në veprimtari të tilla si "Hemingway's Day (ku Jasna Šamić ndau me publikun e gjerë përvojat e saj gjatë vizitave në Kubë dhe tekstet që ajo ka shkruar mbi Hemingway-n) apo Festivalin e Jazz-it.

Veprimtaritë e Jasna Šamić lidhen me specifika e shkrimeve, studimeve dhe filmave të realizuar nga ajo, që nga shkrimi i një romani epistolar e deti tek një teks mbi suveniret dhe shkrimtarët. Interesa të autores janë gjithashtu trashëgimia artistike dhe joartistike e totalitarizmit apo gjurmët. Përpos këtyre në interes të saj ishin historia e besimeve dhe e kulteve, tema e mistikës dhe e sufizmit (për këtë ajo ka vizituar dhe krijuar kontakte me Muzeun Kombëtar si dhe me Muzeun Bektashian, Tiranë, Sari Salltik që ndodhet në malin mbi Krujë.

Gjatë qëndrimit të saj në Tiranë sna Šamić ka botuar në portale të rëndësishme dy artikuj e reportazhe ne tematikën e Shqipërisë (BEKTAŠIJSKA TEKIJA TIRANA; TIRANA I TIRANI) , të cilat do të jenë pjesë e librit më të ri të saj, që është në proces botimi. 
Jasna Šamić ka lindur në Sarajevë (1949), qytet ku dhe ajo ka filluar shkollimin e më pas ka kryer studimet e larta në sistemin liceum, konservator, shkollë muzike dhe në vijim në Universitetin e Sarajevës, ku studioi gjuhë dhe literaturë orientale: gjuhë dhe letërsi perse, arabe dhe turke.

Më pas ajo ka kryer specializime dhe teza pasuniversitare për Gjuhësi të Përgjithshme dhe Turkologji, duke u thelluar me mbrojtjen e tezës doktorale pranë Fakultetit Filozofik të Sarajevës (1977), në Universitetin e Parisit - Sorbonne Nouvelle, ku ajo paraqiti Doctorate d'Etatès Lettres (1984) me temën e saj mbi Sufizmin dhe Historinë.

Jasna Šamić ka qenë Profesor i Letërsisë Orientale në Universitetin e Sarajevës (përjashtuar pa arsye bindëse nga Fakulteti në vitin 1992). Në vitin 1992 ajo ushtroi detyrën si Drejtor i Kërkimeve Shkencore lidhur me CNRS (Qendra Kombëtare Franceze e Kërkimit) dhe më pas si Profesor i Gjuhëve, Letërsisë, Historisë dhe Qytetërimit të Ballkanit pranë Universitetit "Marc Bloch" të Strasburgut, ku dhe bashkëpunoi me programet e Radios franceze: "Radio France Internationale" dhe "France Culture".

Që nga viti 1974 Jasna Šamić ka qenë anëtare e Bashkimit të Shkrimtarëve të Bosnjës. Duke filluar nga viti 1996 ajo është gjithashtu anëtar i Bashkimit të Shkrimtarëve të Francës. Në vitin 2006 ajo u pranua anëtare e Klubit Ndërkombëtar PEN për Bosnjën dhe Hercegovinën.

Në të shkuarën dhe sot Jasna Šamić ka bashkëpunuar me revista letrare të njohura në rajonin tonë dhe në Europë, ka marrë pjesë në konferenca ndërkombëtare në shumë qendra studimore të botës dhe ka dhënë leksione në mjaft universitete të ish-Jugosllavisë dhe Europës. Jasna Šamić është Drejtor i Književna sehara (www.balkan-sehara.com) për shqyrtimet letrar.

Si autore e shumë librave (poezi, romane,) ajo ka botuar në gjuhën frënge dhe në gjuhën boshnjake. Shkruan gjithashtu edhe filozofi dhe ese.
Në vitin 2008 Jasna Šamić fitoi Çmimit Letrar "Stendhal" (Lauréate du program Missions Stendhal). Në vitin 2014 fitoi Çmimi "Gauchez-Pillippot". Gjatë viteve 2014 dhe 2015 ajo është vlerësuar me Çmimin e Botuesve Boshnjakë.

 

 

 

 

 

 

 

Total Pageviews