TRANSLATION in MOTION (TiM) - Rigels Halili: Tiranë, shtator 2022

Rezidenca e Përkthyesit Letrar në Tiranë e fillon edicionin e vet të dytë me përkthyesin dhe studiuesin e njohur Rigels Halili. Ai është fitues i bursës ndërkombëtare të Programit Translation in Motion (TiM), për qëndrim në kryeqytetin shqiptar, si pjesë e Projektit Creative Europe, mbështetur nga BE dhe realizuar nga "Poeteka". 

Në fushën e përkthimeve Rigels Halili është i njohur për sjelljen në shqip të disa prej autorëve më të njohur të poezisë polake të shekullit të 20-të, mes të cilëve Miłosz, Szymborska, Różewicz, Herbert si dhe të eseve nga Krzysztof Czyżewski. Ai ka përkthyer në shqip, me bashkautor, poezi nga poeti i mirënjohur lituanez Tomas Venclova.

Përveç këtyre, Rigels Halili është i njohur edhe për përkthimet nga shqipja në polonisht, gjuhë në të cilën ai ka botuar përralla të zgjedhura popullore shqiptare, fragmente të Kanunit të Lek Dukagjinit (Krasnogruda, vëll. 15, 2003) si dhe edhe krijimtari nga Ervin Hatibi, Parid Teferiçi dhe Gentian Çoçoli.

Gjatë qëndrimit të tij në Rezidencën e Përkthyesve Letrarë në Tiranë, Rigels Halilii do të përqendrohet në punën për mbledhjen e materialit, takimeve me autorë dhe përkthimin e eseistikës së shkrimtarëve bashkëkohorë shqiptarë, me synimin e një hartimit të një antologjie të eseistikës shqiptare të shkruar pas vitit 1990 dhe botimin e këtyre teksteve në gjuhën polake. Paralelisht me këtë projekt Rigels Halili do të përmbyllë, të plotësojë parathënie, me shënime e shpjegime Kanunin e Lek Dukagjinit, të përkthyer në gjuhën polake prej tij.

Ai do t'i bashkohet gjithashtu edhe veprimtarive të ndryshme kulturore e shkencore të formatit kombëtar e ndërkombëtar, duke u bërë pjesë e Konferencës së 50-të Ndërkombëtare të Studiuesve të Baladës (1-5 shtator, 2022) dhe veprimtarive të tjera me karakter teorik e praktik që kanë në vëmendje përkthimin e letërsisë shqiptare në gjuhët e BE-së.

Rigels Halili është antropolog kulture, me fokus në rajonin e Ballkanit dhe Europës Qendrore. I lindur në Gjirokaster, ka kryer studimet në degët filologji dhe antropologji kulturore pranë Fakultetit të Filologjisë polake, në Universitetin e Varshavës. Njëkohësisht ai ka kryer edhe studimet për marrëdhënie ndërkombëtare në Fakultetin e Gazetarisë dhe Shkencave Politike në po të njëjtin universitet.

Studimet e doktoraturës Rigels Halili i kreu në Shkollën Pasuniversitare të Kërkimeve Shoqërore, pranë Institutit të Filozofisë dhe Sociologjisë në Akademinë e Shkencave të Polonisë. U doktorua në Universitetin e Varshavës me disertacionin me temë "Kombi dhe këngët e tij. Gojorja, e shkruara dhe këngët epike ndër shqiptarë dhe serbë".

Gjatë viteve 2004-2005 ka qenë Teaching Fellow in Albanian Studies pranë School of Slavonic and East European Studies në Londër. Po aty ka mbajtor postin e Nash Fellow in Albanian Studies gjatë viteve 2007-2010.

Në periudhën 2010-2015 ka ligjëruar në Institutin e Studimeve Ballkanike në Universitetin Nikolla Kopernik në Toruń, ku krijoi dhe drejtoi në vitet 2012-2015 Laboratorin për Kërkimin mbi Kujtesën Kolektive në Europën Paskomuniste. Nga viti 2015 e këtej punon si pedagog në Qendrën për Europën Lindore në Universitetin e Varshavës, ku drejton seksionin e studimeve ballkanike.

Veç punës së përditshme akademike, Rigels Halili lektoron në aktivitete joakademike, apo në shkolla verore. Ai është autor i një monografie, bashkëredaktor i gjashtë librave shkencorë, si dhe i dhjetëra artikujve.  Animator i përhapjes së kulturës shqiptare në Poloni, Rigels Halili është nderuar me titullin Ambasador i Kombit dhe Urdhërin Naim Frashëri, kl. II.

 

#CreativeEurope4Books

#PoetekaAlbania

#TranslationinMotion

#Everything is translation!

Përkujtohet shkrimtari i shquar gjerman WOLFGANG HILBIG

KUJTOHET Wolfgang Hilbig (31 gusht 1941)  - Gjithmonë i huaj për skenën letrare të RDGJ dhe tejet i pavarur e i errët për t'iu përshtatur racës së re të poetëve të klasës punëtore, që nxiteshin në RDGJ, Wolfgang Hilbig ishte autodidakti që, me leximet e tij përpiu autorët modernë perëndimorë, lexoi me ëndje Friedrich Hölderlin-in dhe u ndikua prej romantikëve gjermanë E. T. A. Hoffmann, Ludwig Tieck, sikurse edhe nga krijimtaria e Edgar Allan Poe-es, Samuel Beckett-it dhe Bob Dylan-it, duke mbetur mes  shkrimtarëve më të fuqishëm të gjuhës gjermane që, me ndjenjën e përhershme të të qenit i pastrehuar diku, "…nuk mësoi do të përshtatej, as të jetojë, por të shkruajë." 

TRYEZA E SHKRIMIT, pranë së cilës ulej  "si mbi një varkë" e mbi cilën "ka gota në hi duhani"; imazhet e dendura e të pashlyeshme të SHTËPISË si "Heimat" dhe si gjuhë-shtëpi (…në shtëpi mbytem, në këtë qull të ngrohtë ngjitësunë ec mes pemës dhe shtëpisë… / …pranë shtëpisë lëkura më mpaket, si lëvorja e saj e ndryshkur…/ …ujërat e myshkët në shtëpitë e vjetra digjen e digjen ngadalë… /… veç përplasje dyersh kumbojnë nëpër shtëpi); MUNGESA (mungesë e vetes… / …mungesë e predikuesit… /…mungesë e Zotit) janë pars pro toto prej theksimeve të tij shumta e të forta, që erdhën jo si shfajësime post scriptum, por në kohën e duhur dhe si denoncime ndaj represionit të shtetit policor socialist, por njëkohësisht si metafora tejet lirike për poezitë e shkurtra dhe për  tekstet të mirënjohurat  "prosa meiner heimatstraße", që të bëjnë të mbahen gjatë në kujtesë fjalët e Wolfgang Hilbig-ut - zërit të bujshëm kritik ndaj regjimit të RDGJ-së, autorit që mundi të botonte vetëm një libër në "vendin e tij", përpara se të detyrohej të largohej "jashtë vendit", më 1985 - se e vetmja gjë më e keqe se të jetosh nën një regjim totalitar komunist është të "mbijetosh" një të tillë...

Në vijim disa poezi të zgjedhura nga vëllimi "Gjethet dhe Hijet", përkthyer nga Anna  Kove, mbështetur nga TRADUKI dhe publikuar nga Botimet POETEKA në përvjetorin e lindjes së autorit.  

 

Berlini sublunar

Koha është kthyer sërish në Berlin

mashtruesit parakalojnë në "Oranienburger Strasse"

duke treguar qiellin në mesnatë: koha

është kthyer nga mërgimi.

I gjithë qyteti rrokulliset në prangat e magjisë së hirtë argjendore

të hënës së plotë: me ne kukullat e dritës së saj -

dhe të pavërtetat që na kumtohen mes shkëlqimit.

Ne dhe të vdekurit

mbi varre hijesh të tjetërsuar

njëri-tjetrit i premtojmë pavdekësi për herë të fundit.

O ky pluhur me shkëlqim të fortë mes rrënoja investimesh

o çfarë prilli kaq pranë mijëvjeçarit të tretë!

Ç'na vlen më tej numërimi...

ujërat e myshkët në shtëpitë e vjetra digjen e digjen ngadalë.

(f.21)

Gjuha

po ftohet

a ndjen sa të ftohtë bëhemi

kur bën ftohtë.

do të bëhet aq ftohtë sa e ndiejmë.

kështu

në rendje pas rënies së fjollave

qëmton borë shkuma e këtij pegasi të humbur trojan

në Perëndim si çmenduri e bardhë

përshkruhet eksplozivi që plasi pa gdhirë. marramenthi

retinës së zymtë zhyten sërish fjalët e çoroditura

poshtë ende presin vepra të kota

poshtë nesh jetë të ngrira në akull shekullor

sërish në zbrazëti. vdekja –

kalë i ndyrë i tredhur

(f.31)

Mungesë

edhe sa kohë do të durohet mungesa jonë

askush s'e vëren sa shumë nxijmë gjithkund

si jemi zvarritur drejt vetes

në kobin tonë

jo ne s'do të mungojmë

duart i kemi të thyera keq, zverkun cung -

kjo është krenaria e të rrënuarve dhe gjëra të vdekura

vështrojnë drejt nesh gjëra të mërzitshme për vdekje -

shkatërrim është siç nuk ka qenë kurrë

ne s'do të harrohemi fjalët tona janë

copëza të ngrira që bien borës së paktë

ku pemët qëndrojnë dukshëm të bardha në acar –

gati për t'u thyer

gjithçka për herë të fundit na shkërmoq duart

tashmë të copëtuara fjalët tona të copëtuara: eja

largohu qëndro këtu - një gjuhë krejtësisht e copëtuar

kapërthyer me njëri-tjetrin pa vramendje

ne e ndjekim pas dhe mungesën tonë

ndjekim pas ashtu siç në mbrëmje

pas na ndjekin qentë e përndjekur

me sy të sëmurë e të pakuptueshëm.

(f.85)

PUNËTORI SHUMËGJUHËSHE E PËRKTHIMIT LETRAR

KUJTESË - Sot është dita e fundit e pranimit të aplikimeve për PUNËTORINË SHUMËGJUHËSHE TË PËRKTHIMIT LETRAR që do të organizohet në Tiranë nga data 5 deri më 9 tetor 2022. Më shumë hollësi për të interesuarit gjenden në vijim:  

THIRRJE PËR APLIKIM PËR PËRKTHYES LETRARË QË PËRKTHEJNË NGA GJUHËT E HUAJA NË SHQIP

 - A dëshironi të zhvilloni aftësitë tuaja në fushën e përkthimit letrar? A keni përvojë në përkthimin letrar në gjuhën shqipe nga ndonjë gjuhë e BE-së apo e Ballkanit Perëndimor?

- A jeni i interesuar të merrni pjesë në një trajnim profesional për të përfituar njohuri të reja që do ju ndihmojë për të zhvilluar një projekt përkthimor apo për të filluar rrugën e përkthimit letrar, siç keni ëndërruar gjithmonë? E ndieni veten të veçuar si përkthyes letrar dhe do të donit të shkëmbenit përvojë me kolegë të tjerë? Punëtoria jonë mund të jetë ajo që ju nevojitet.

Në kuadrin e projektit Translation in Motion (TiM), të bashkëfinancuar nga programi Europa Krijuese i Bashkimit Europian, përkthyes letrarë të mirënjohur nga vendet e BE-së, Shqipëria dhe Kosova do t'ju ndihmojnë të trajtoni çështje të rolit dhe detyrës të përkthyesit letrar gjatë një seminari pesëditor me karakter formues mbi parimet e përkthimit, të konceptuar sipas një formati inovativ.

Ky seminar, i hapur për përkthyes letrarë të sapodiplomuar, përkthyes të rinj, ose përkthyes të afirmuar, do t'ju ofrojë mundësinë për të qenë pjesë e shqyrtimit të një game të gjerë temash që lidhen me artin e përkthimit letrar, në formatin e leksioneve dhe seminareve të drejtuar nga përkthyes me përvojë.

Punëtoria e Përkthimit Letrar përfshin leksione, lexime përkthimesh, diskutime të hapura për përkthimin letrar, shkëmbim të praktikave më të mira përkthimore dhe punë krijuese. Punëtoria parashikon gjithashtu takime me përkthyes letrarë të mirënjohur shqiptarë dhe të huaj, si dhe shkrimtarë të përkthyer në gjuhët e Bashkimit Europian dhe të Ballkanit Perëndimor që do të ndajnë me pjesëmarrësit përvojën e tyre. Në fund të seminarit, rezultatet e punës së përbashkët të të gjithë pjesëmarrësve do të prezantohen në një takim publik që do të mbahet në Tiranë.

Për t'u njohur me kriteret e përzgjedhjes vizitoni faqen https://poeteka.blogspot.com. Për të aplikuar, plotësoni formularin e aplikimit online dhe dërgoni një letër motivimi dhe CV-në tuaj në adresën infopoeteka@gmail.com në lidhje me këtë thirrje brenda datës 30 gusht 2022.

____________

KRITERET E PRANIMIT

Punëtoria është e hapur për pjesëmarrës nga Shqipëria dhe Kosova,  kontributorë që përkthejnë në shqip nga gjuhët e Bashkimit Europian ose të Ballkanit Perëndimor. Meqenëse Seminari do të mbahet në gjuhën shqipe, është e rëndësishme që gjuha shqipe të jetë gjuhë amtare për të gjithë aplikantët.

Mirëpriten aplikimet nga përkthyes të sapodiplomuar, përkthyes të rinj e me eksperiencë dhe nxisim veçanërisht përkthyeset vajza dhe gra, si dhe nga komunitete të ndryshme të margjinalizuara, që të bashkohen me ne. 

Gjithashtu mund të dërgoni përkthimet tuaja në prozë ose poezi bashkë me aplikimin, si dhe mund t'i paraqisni ato gjatë seminarit:

— Deri në 2 faqe poezi 

— Deri në 3 faqe prozë (1800 karaktere) 

Translation in Motion është nismë ndërkombëtare që zbatohet që prej muajit shkurt 2021 nga një grup qendrash përkthimi në tetë vende të Bashkimit Europian dhe Ballkanit Perëndimor. Objektivi i Translation in Motion është të rrisë numrin, diversitetin dhe cilësinë e veprave letrare të disponueshme për lexuesit në mbarë Evropën.

Projekti Translation in Motion (1/2/21-31/8/23) është bashkëfinancuar nga programi Creative Europe i Bashkimit Europian.

Ndiqni faqen e internetit të RECIT për t'u përditësuar me të rejat në lidhje me ecurinë e projektit.

#CreativeEurope4Books

#TiM (Translation in Motion)

#PunëtoriPërkthimiShqipëri

#RezidencaPërkthimiShqipëri

https://poeteka.blogspot.com

https://drive.google.com/file/d/1It9bFd_2V6NKkQ4IIK671KP_85pw01Cp/view

https://drive.google.com/file/d/14c0vL0gAo1qJwvN7vNn70smtKDFaskNp/view