TRANSLATION in MOTION - Eleana Zhako në Rezidencën e Përkthyesit Letrar Tiranë

Eleana Zhako është fituesja e bursës së programit kulturor TRANSLATION in MOTION (TiM), për qëndrim një mujor në Tiranë, si pjesë e projektit CREATIVE EUROPE, mbështetur nga BE dhe realizuar nga POETEKA.

Eleana Zhako është përkthyese e spikatur dhe mjaft aktive e dygjuhësisë, pasi vetëm gjatë pesë vjetëve të fundit ajo ka dhënë kontribute të çmuara në përcjelljen në greqisht të autorëve shqiptarë, bashkëkohorë dhe të traditës letrare, sikurse ka sjellë nga greqishtja në shqip emra të njohur të letërsisë greke, duke kontribuar kështu në pasurimin e fondit letrar e kulturor të të dy vendeve.

Mes përkthimeve të saj nga shqipja në greqisht përmenden veprat: "Ndërhyrjet e Z. Shyti", Ardian Vehbiu, (Plethora, 2018), "Fluturimi mbi Teatrin Kombëtar të Kosovës", Jeton Neziraj, (Plethora, 2019), "Më kujtohet", Ylli Demneri, (Plethora, 2020), "Tregime të moçme shqiptare", Mitrush Kuteli, (Ministria e Diasporës, 2021) apo më herët "Virgjëresha e betuar", Elvira Dones, (përkthyer për Festivalin Kulturor të Athinës, korrik 2017). Përkthyer nga Eleana Zhako nga shqipja në greqisht, në proces botimi janë edhe veprat "Heronjtë janë të uritur", nga Gëzim Qëndro, (Euroasia), "Ridënimi", Fatos Lubonja, (Plethora), "Spectrum", Elona Gjergo, (Literatus) etj.

Ndër veprat e autorëve grekë, përkthyer nga Eleana Zhako përmenden: "Vdes siç vdes një vend" me autor Dimitris Dimitriadis, (Zenit, 2015), që u vu në skenën e Teatrit Kombëtar të Shqipërisë, në shtator të 2017-ës në regji të Rozi Kostanit, "Erotika" e Janis Ricos, (Dituria, 2019), "Apokalipsi i Kasandrës", Dimitris Dimitriadis (Albas, 2019), "Asketika", Niko Kazanxaqis, (Zenit, 2021). Në proces botimi apo pune janë edhe disa vepra të tjera, mes të cilave janë "Balta", Kristo Armando Gjezo, (Pika pa sipërfaqe - në proces botimi), "Epitaf", Janis Ricos, (Albas - në proces botimi), "Jazra Grozny", Jazra Khaleed, (Multimedia Center - në proces përkthimi), "Hedh rrënjë", Kristina Frangeskaki (në proces përkthimi), "Pavdekësia e qenve", Kostas Mavrudhis (në proces përkthimi).

Eleana Zhako është diplomuar për Studime Europiane e Ndërkombëtare në Universitetin "Panteion" të Shkencave Sociale e Politike të Athinës si dhe për Gjuhë shqipe e Letërsi në Fakultetin e Historisë e të Filologjisë, në Universitetin e Tiranës. Ajo është specializuar gjithashtu për të Drejtën e Mjedisit e të Energjisë nga Universiteti Katolik i Leuven-it në Belgjikë si dhe për Pedagogji Teatri nga Universiteti i Hapur i Qipros. 

Prej shumë vitesh Eleana Zhako jeton në Bruksel dhe ka punuar për një periudhë kohe në institucionet e Bashkimit Europian, si specialiste në fushën e mjedisit dhe energjisë, të diplomacisë e integrimit të Shqipërisë në Bashkimin Europian. Gjatë viteve të fundit ajo është angazhuar edhe me projekte kulturore e mjedisore në Shqipëri dhe Greqi. 

#CreativeEurope4Books

#PoetekaAlbania

#TranslationinMotion

#Everything is translation

 

TRANSLATION in MOTION (TiM) ZUZANA FINGER: Tiranë, tetor 2021

Përkthyesja e mirënjohur Zuzana Finger, fituese e bursës ndërkombëtare të Programit Translation in Motion (TiM), për qëndrim një mujor në Tiranë, pjesë e Projektit Creative Europe, mbështetur nga BE dhe realizuar nga „Poeteka", e mbylli qëndrimin e saj në Rezidencën me një intervistë në Radio Tirana.

 

Në bashkëbisedim me gazetarin e kulturës Andri Xhahu, përkthyesja e letërsisë shqipe në gjermanisht, Zuzana Finger rrëfeu lidhjen e saj me Shqipërinë, shqiptarët dhe gjuhën shqipe, duke filluar prej vitit 1988 kohë kur, falë një ekskursioni organizuar nga universiteti në Gjermani, ku studionte asokohe, ajo do të vizitonte për herë të parë vendin më të izoluar europian edhe nga pikëpamja kulturore si dhe do i ndizej dëshira për studime të thelluara në albanologji. 

 

Gjatë qëndrimit të saj në Rezidencën e Tiranës, përkthyesja Zuzana Finger kishte një aktivitet të dendur letrar: 

 

I: Më 11 tetor 2021, në bashkëpunim me DAAD-Lektorat Albania, Departamentin e Gjuhës Gjermane në FGJH (Universiteti i Tiranës) dhe "Poeteka, u mbajt një "Punëtori përkthimore". 

Veprimtaria kishte në fokus një  Hyrje në teoritë e përkthimit letrar si dhe punë praktike në përkthimin e teksteve nga gjermanishtja në shqip, si bashkëpunim dhe ndihmë ndaj studentëve shqiptarë të gjermanistikës, prej nga pritet të mbërrijnë edhe përkthyes të rinj. 

·      Pjesa e parë e "Punëtorisë përkthimore" i shërbeu vetë-reflektimit të studentëve mbi rolin e përkthyesit letrar, si një "autor" që vendoset mes gjuhës së origjinalit dhe përkthimit.  

·      Pjesa e dytë e "Punëtorisë përkthimore"  iu kushtua paraqitjes së praktikave të Zuzana Finger-it në përkthim, larmisë stilistikore e gjuhësore të secilit autor, teorive të ndryshme të përkthimit, diskutimeve mbi lirinë krijuese të përkthyesit, sjellë në formën e besnikërisë ndaj origjnalit apo përshtatjes së tij ndaj gjuhës dhe kulturës pritëse. 

·      Pjesa e tretë e "Punëtorisë përkthimore" mori formën e analizimit të punëve praktike të secilit prej studentëve gjatë përvojave përkthimore nga gjermanishtja në shqip. Studentët e gjermanistikës  shkruan tekste të pavarura, në formë versionesh të të njëjtit autor në variante përkthimore të ndryshme.

·      Në pjesën e katërt të "Punëtorisë përkthimore", studentët, në bashkëpumin me profesorët e tyre dhe përkthyesen Zuzana Finger, kryen ushtrime praktike mbi esenë "Notarë dhe Zhytës", duke krahasuar  versionet e studentëve me versionin përfudimtar, i cili më parë ishte përkthyer nga Zuzana Finger dhe botuar në Gjermani.

 

II: Më 12 tetor 2021 përkthyesja Zugaza Finger mori pjesë në një ngjarje publike letrare kushtuar përkthimit, i cili organizuar në formën e intervistës së përkthyeses gjermane me shkrimtaren dhe përkthyesen shqiptare Ana Kove. Veprimtaria u organizua në Qendrën Kulturore "Berk" në Tiranë ku, veç studentë të gjermanistikë dhe sprofesorëve të gjuhës gjermane, gjithashtu përkthyes nga gjermanish ja në shqip, si Marsela Lika, Naviana Dosti, Bojana Spahija etj., morën pjesë edhe autorë të përkthyer më herët nga Zuzana Finger. Autori Arian Leka lexoi tekste të tij në shqip, ndërsa Zuzana Finger në gjermanisht, duke hapur kështu një diskutim mbi përkthimin.

 

III: Gjatë kohës së qëndrimit në Rezidencë e Tiranës përkthyesja Zuzana Finger  vuri lidhje me autorë të shumtë shqiptare, tekstet e të cilëve i ka përkthyer më herët, si pjesë e një bashkëpunimi shumëvjeçar, mes tyre Stefan Çapaliku, Parid Teferiçi, Ledia Dushi, Ana Kove, Arian Leka, Enkel Demi, Ben Blushi, Gazmend Krasniqi etj. Ajo krijoi kontakte edhe me autorë me të rinj, përfshirë Belfjore Qose, Andreas Dushi, Lisiana Demiraj, Ledian Gjeci etj.

 

IV: Përveç autorëve dhe veprimtarive ku mori pjesë, përkthyesja Zuzana Finger kontaktoi edhe me disa botues shqiptarë si "Botime Pegi"-Tiranë, "Gjergj Fishta"-Lezhë" dhe "Onufri"-Tiranë. Ajo vizitoi gjithashtu "Qendrën Kombëtare të Librit dhe Leximit" dhe "Qendrën Goethe", Tiranë me të cilat u parashikuan projekte e bashkëpunime për vitin që vjen. 

 

V: Qëndrimit të përkthyeses Zuzana Finger në Rezidencën e Përkthyesit Letrar në Tiranë iu dha vemendje mediatike, përmes ftesave për intervista në "Radio Club FM", "Radio Tirana" si dhe në "TV News 24".

 

VI: Përveç këtyre, Zuzana Finger mori pjesë në veprimtari  kulturore në Tiranë, të tilla si teatër dhe prezantime librash, mes të cilave përmenden shfaqja teatrore "Polic Behari", nga Stefan Çapaliku. 

 

VII: Koha e qëndrimit në Rezidencë u shfrytëzua gjithashtu edhe për punë kërkimore e përkthime, pasi gjatë këtyre ditëve, në bashkëpunim me autorët, u përkthyern poezi nga Belfjore Qose dhe Entela Tabaku, si dhe ese nga Arian Leka.

 

VIII: Projektet e përkthimit që Zuzana Finger filloi në Rezidencën e Përkthyesit Letrar në Tiranë (Programi Translation in Motion), si pjesë e Projektit Creative Europe, mbështetur nga BE dhe realizuar nga „Poeteka", do të  publikohen në fillim të vitit të ardhshëm në gjuhën gjermane.

https://www.mixcloud.com/radiotirana/n%C3%AB-radio-zuzana-finger-jeta-mes-albanologjis%C3%AB-dhe-p%C3%ABrkthimit-mes-gjermanis%C3%AB-dhe-shqip%C3%ABris%C3%AB/

https://m.facebook.com/clubfmradio/