22 August 2022

Vjen në shqip Wolfgag Hilbig – i panjohuri i madh i letërsisë gjermane

Botimet POETEKA hedhin së shpejti në qarkullim krijimtarinë e poetit dhe shkrimtarit të mirënjohur gjerman Wolfgag Hilbig (Meuselwitz, 31 gusht 1941 / Berlin, 2 qershor 2007). Vepra me titull "Gjethet dhe hijet", që mbështetet nga rrjeti letrar TRADUKI, vjen e përkthyer prej origjinalit nga Anna Kove, për t'iu bashkuar gjerdanit "Poezi e zgjedhur europiane", seri kjo e konceptuar nga Silvana Leka ku, më herët, janë publikuar edhe emra të tjerë të shquar, mes të cilëve Tomaž Šalamun, Tadeuš Ruževič, Rose Ausländer  etj.

 

Dy fjalë për autorin: Asgjë më të fuqishme se krijimtara e Wolfgang Hilbig nuk prodhoi RDGJ-ja letrare në vitet e ekzistencës së saj. Përveç romaneve dhe tregimeve autorin e shoqëruan deri në fund poezitë e bukurisë së errët dhe ëndërrimtare; ato ishin fillimi dhe fundi i shkrimeve të tij.

Mbështetur në traditat e romantizmit, simbolizmit, ekspresionizmit dhe i formuar nga përvojat e përditshme të jetës së punës në RDGJ, Hilbig krijoi gjuhën e tij: pasionante dhe plot dëshirë të zjarrtë, elegjiake, të menduar, të butë, rebele, kundërshtuese; duke folur përmes poezive herë si qëndrestar, herë si i plagosur; herë si humbës ëndrrash, por assesi i shpresës.

Ai, punoi kaldajist, lexoi me etje poezinë e letërsisë moderne botërore dhe, në ballafaqim me të, gjeti gjuhën dhe formën mes të cilave mundi t'u flasë njerëzve për veten e tij (me ritëm të lirë, në sonete klasikë apo në lirika të gjata e të shkurtra).

Poezitë e Wolfgang Hilbig orientohen tematikisht drejt krizës artistike dhe ekzistenciale. Butësia e imazheve të autorit qëndron në kontrast me trishtimin e thellë e të pamatë që përhapin tekstet e tij. Me motive që të kujtojnë romantizmin dhe surrealizmin, me tone të thyera himnesh, Holbig përshkruan realitetin e ftohtë, në të cilin dyshimi, mosbesimi dhe lufta kundër mungesës së vlerave janë vendimtare. Poezitë e tij këmbëngulin në shpresën e patundur për një realitet tjetër "pa hijet e përndjekjes", që e shndërrojnë individin në mungesor, si edhe në mallin e zjarrtë për praninë.

Ndryshe nga bashkëkohësit e tij dhe shkrimtarët e tjerë, si Volker Braun, Heiner Müller apo Christa Wolf, Wolfgang Hilbig në asnjë çast të jetës së tij nuk besoi në reformimin e socializmit të praktikuar në RDGJ. Ai ishte dhe mbeti jokonformist, pasi nuk arriti të familjarizohej as me sferat utopike të socializmit shtetëror, ku premtimet largoheshin gjithnjë e më shumë nga realiteti, por as me sallat e një bote perëndimore të konsumit, që dinin të kënaqnin të gjitha nevojat, por jo ato që i jepnin kuptimin e plotë vlerave jetësore të individit, siç Hilbig i kërkonte dhe që i gjeti përfundimisht vetëm në tryezën e tij të shkrimit.

Wolfgang Hilbig është nderuar me dhjetëra çmime të rëndësishme letrare për veprat e tij të cilat, që nga fillimet e deri në fund, janë botuar nga S. Fischer Verlag. "Gjethet dhe hijet", është publikimi i parë poetit Wolfgang Hilbig në gjuhën shqipe, sjellë nga Botimet POETEKA me rastin e përvjetorit të lindjes së autorit.

 

Wolfgag Hilbig

Gjethet dhe hijet

 

Udha prej nga nisesh jo s'është e re

ç'të është dhënë kahmot e rimerr

dhe e përcjell:

si në dashurinë që tash më mungon

në çdo shqisë: e kuqe si gjethet e ahut të hapërdara

pirgje skaj rruge, ku ecja pa zbardhur drita...

shtegut që s'e njihja

dhe ende s'e njoh

ku s'e njoh as fëmijën e hijes që rend para meje

asgjë s'di për diellin, ari i praruar i të cilit

digjet në gjeth.

Asgjë s'di më as për vjeshtën

që shpinës më çapitet hijerëndë - hija e saj

isha: hije e ngjizur gjithmonë njësoj vjeshtash pambarim.


Vanja Šunjić në rezidencën letrare POETEKA Tirana in Between

Vanja Šunjić është fituesja e tretë e bursës për qëndrim në Rezidencën e Shkrimtarëve "Tirana in Between", mbështetur nga TRADUKI dhe realizuar nga POETEKA. Ajo do të qëndrojë në kryeqytetin shqiptar gjatë muajit gusht  2022. 

Vanja Šunjić  është shkrimtare, gazetare dhe aktiviste nga Bosnjë-Hercegovina. Përmes angazhimit të saj, që fokusohet në artin bashkëkohor dhe kulturën e rezistencës ajo, ndonëse punon për t'i realizuar, shfaq skepticizëm mbi perspektivat e reja dhe emëruesit e përbashkët të hapësirës kulturore që  bashkëndajmë në Ballkan, përfshi edhe mundësitë e pastrimit të shpejtë së shkuarën dhe vizionit të një ardhmeje përbashkuese.  

Vanja Šunjić shkruan për disa media rajonale, ku publikon kritikë letrare dhe filmike. Ajo është bashkëthemeluese e Književna Zadruga (një kolektiv jo i formalizuar), zëdhënëse e Festivalit të Letërsisë dhe Kulturës "Slovo Gorčina" Festivalit Ndërkombëtar të Letërsisë "Polygon". Ka fituar çmimin e publikut në Konkursin për tregimin e shkurtër (2018) dhe aktualisht ndjek shkollën doktoraturës pranë Universitetit të Lubjanës (Departamenti i Studimeve Ballkanike). 

Vanja Šunjić është autore e librit "Zemra ka formën e një trekëndëshi", ndërkohë që libri i saj më i ri "Asimptote autodestrukcije" trajton qëndrimin e autores ndaj qyteteve të Ballkanit që ajo viziton, dashuritë që takon në to dhe i lë aty pas largimit dhe vëzhgimin e marrëdhënies në 3 brezni familjare.  

Rezidenca letrare për shkrimtarë e përkthyes "Tirana in Between", funksionon që nga viti 2013. Falë bashkëpunimeve me Tradukin dhe Creative Europe të BE-së, si programet Reading Balkans, Translation in Motion, si dhe me Ambasadën e Gjermanisë, Goethe Zentrum, Ambasadën e Austrisë dhe Ministrinë e Kulturës së Shqipërisë, për më shumë se një dekadë, duke mirëpritur 49 shkrimtarë dhe përkthyes letrarë nga Ballkani Perëndimor dhe vendet e BE-së kanë vizituar kryeqytetin shqiptar si miq në rezidencën letrare "Tirana in Between", organizuar nga POETEKA ndër vite.
 
#traduki
#writersINresidence
#poeteka

Total Pageviews