26 December 2023

MBUSHJA E VAKUMIT - Marko Pogačar për poezinë e Arian Lekës

MBUSHJA E VAKUMIT - me këtë ketë titull e fillon poeti i njohur Marko Pogačar analizën e tij mbi gjendjen e përkthimin e poezisë – poezia, si një "produkt" letrar i neglizhuar masivisht gjatë dekadave të e fundit si përkthim në gjuhët e Europës dhe të rajonit tonë.
Në shqyrtimin e Marko Pogačarit është krijimtaria e Arian Lekës, për librin e tij „Hartë memece për të mbyturit", përkthyer dhe botuar në gjuhën serbe, si dhe të dy poetëve çekë, Petr Hruška, për librin „Dan velik kao oboreni jelen" dhe Adam Borzič, për librin „Vreme u Evropi".
Për librin e me poezi të zgjedhura të Arian Lekës (Izabrane pesme: Srebrno drvo & Treći Trg, Beograd, 2023.), përkthyer nga shqipja prej Merima Krijezit, poeti Marko Pogačar shkruan se Arian Leka, i lindur në Durrës në vitin 1966, është ndoshta poeti bashkëkohor shqiptar më i njohur ndërkombëtarisht, së bashku me Luljeta Lleshanakun. Ai është botuar disa herë në revista në vendin Kroaci, por disa libra të tij me ese dhe tregime janë botuar në Serbi dhe Mal të Zi. 

Titulli i librit (Izabrane pesme) është përcaktuar si një përzgjedhje nga poezia dhe poshtë origjinalit janë renditur katër botime, por poezitë, sidoqoftë, formojnë një tërësi koherente, të konceptuar fort, ndoshta vetëm nga libri "Hartë memece per të mbyturit".
Si një lloj prologu i poezive, janë prerje nga shtypi, që dokumentojnë tragjedi të ndryshme të kalimeve të paligjshme të Mesdheut, ndërsa vetë poezitë e krahasojnë subjektin obsesiv të autorit - detin - me varrin blu, që po bëhet gjithnjë e më masiv.
Poema "Auschwitz detar" është qendra e kësaj heshtjeje; një klithmë e padëgjuar, por poetikisht goditëse, e të mbyturve. Në anën tjetër, në vend të njerëzve, në breg mbërrijnë të shpëtuara kafshët: ato të logove të markave të shtrenjta, të prodhuara në disa vende të tjera të botës së tretë, si në në poezinë "Mision shpëtimi".
Mes të tjerash Pogačar shkruan se librat e përkthyer nga shqipja në Kroaci shfaqen ndoshta një herë në vit të brishtë dhe, kur bëhet fjalë për poezinë, ajo periudhë është padurueshmërisht e gjatë. Në Beograd, sërish situata është disi më e mirë, por edhe atje, për shkak të rrethanave të njohura historike, për një kohë të gjatë pasoi një vakum jashtëzakonisht i zhurmshëm. Gjendja e shkëmbimit letrar me letërsinë shqipe nga Kosova u aktualizua më pas me angazhimin e ekipit të mbledhur rreth festivalit Polip. Deri atëherë, sondazhi më i rëndësishëm i lirikës nga Kosova ishte antologjia "Bez glagol" e Ali Podrimjes, e vitit 1978. Vetë Shqipëria mbeti kryesisht një pikë e verbër..."

Ndërkaq, vlerësimet për Arian Lekën, në mendimin kritik kroat nuk kanë munguar. Në njërën prej rubrikave të saj të udhëtimit nga Shqipëria, Dasha Drndić shkruante: "Me poezitë dhe prozën e tij, Arian Leka shtrydh veten si amerikanët shtrydhin portokajtë. Ai kryen në heshtje vetëvrasje e kështu, në mënyrë paradoksale, rilind."


https://arhiva.tacno.net/kultura/dasa-drndic-me-shqiperine-ne-xhep-leda-mora/?fbclid=IwAR20xGAmp3lN2P6BgljlVtM4fnxyjfxZ02CGUyC_c6n6gNl4Xvj10zCLg5M


Arian Leka dhe Marko Pogačar kishin gjithashtu edhe një bashkëbisedim dhe lexim autorial në Zagreb (Booksa), ku dialoguan mbi poetikën personale dhe prozat e tyre të udhëtmit, kritikën letrare, përkthimet, librat për fëmijë, muzikën dhe leximin.Biografitë e këtyre dy autorëve tyre përshkohen me toponime mesdhetare dhe në veprat e tyre gjendet një rrjet i dendur referencash dhe aludimesh për peizazhe imagjinare, të brendshme detare. Siç u theksua në takim, në veprat e tij Arian Leka sjell detaje të brishta të historisë së tij personale dhe të historisë së Shqipërisë, eksploron dhe flet fuqishëm për ndjenjat njerëzore në botën moderne. Në veprën e tij, ashtu edhe në edukimin e tij, poezia ndërthuret me muzikën në një ndjekje të vazhdueshme të harmonisë së vargjeve dhe zgjedhjes së kujdesshme të fjalëve.


https://booksa.hr/u-klubu/program/ostali-programi/pjesnicke-koordinate-mediterana-arian-leka-u-razgovoru-s-markom-pogacarem?fbclid=IwAR2tNUncGqxpJ7ZFZn9peGX54g3UMGNEtgYOSCZQxNc2pH5R7BMXpA-laYo

 

https://www.rezidencija.dhkp.hr/post/gost-rezidencije-u-prosincu-arian-leka

 

https://www.facebook.com/dhkpcroatia


https://booksa.hr/vijesti/vijesti/arian-leka-dolazi-na-rezidenciju-dhkp-a

 

20 December 2023

Arian Leka në bisedë me Marko Pogaçarin - Koordinatat poetike të Mesdheut

Koordinatat poetike të Mesdheut: Arian Leka në bisedë me Marko Pogaçarin

20.12.2023. në orën 19:00  - BOOKSA

E mbyllim këtë vit me një ngjarje të jashtëzakonshme – një bisedë mes dy shkrimtarëve të gjithanshëm, Arian Leka dhe Marko Pogaçar.
Bashkëbiseduesit janë të lidhur me lidhje të shumta - të dy janë poetë, prozatorë, udhëtarë, kritikë, përkthyes, shkrimtarë për fëmijë, dashamirës të pasionuar të muzikës dhe organizatorë të festivaleve letrare.
Biografitë e tyre përshkohen me toponime mesdhetare dhe në veprat e tyre gjendet një rrjet i dendur referencash dhe aludimesh për peizazhe imagjinare, të brendshme detare.
Ky takim letrar do të hapë një sërë temash për poetikën personale, konturet e peizazheve letrare, subjektivitetin, komunitetin dhe mbi të gjitha për rëndësinë e letërsisë dhe miqësive letrare në kohën e krizës së vazhdueshme në të cilën jetojmë.
Në veprat e tij, Arian Leka sjell detaje të brishta të historisë së tij personale dhe të historisë së Shqipërisë, eksploron dhe flet fuqishëm për ndjenjat njerëzore në botën moderne. Në veprën e tij, ashtu edhe në edukimin e tij, poezia ndërthuret me muzikën në një ndjekje të vazhdueshme të harmonisë së vargjeve dhe zgjedhjes së kujdesshme të fjalëve.
Në një nga tre rubrikat e saj të udhëtimit nga Shqipëria, Dasha Drndić shkruante për Arianin: "Me poezitë dhe prozën e tij, Arian Leka shtrydh veten si amerikanët shtrydhin portokajtë. Ai kryen në heshtje  vetëvrasje e kështu, në mënyrë paradoksale, rilind.
Marko Pogačar është një poet e shkrimtar me imagjinatë dhe gjuhë po aq të pabesueshme, gjithmonë përtej asaj që parashikohet. Ai është një autor i tillë sa, vepra dhe rëndësia e saj janë të vështira për t'u përmbledhur me pak fjalë. Po aq i mirë, si autor, është ai edhe kur shkruan për vendin, festat apo muzikën.
Në përgjigje të bisedës, kënaquni me rrymat poetike dhe lexoni poezitë e të ftuarve tanë - BOOKSA.


17 December 2023

NJOFTIM PËR SHTYP




NJOFTIM PËR SHTYP

MBYLLET ME SUKSES PROJEKTI I PARË NË MBËSHTETJE TË LETËRSISË DHE PËRKTHIMIT NË BALLKANIN PERENDIMOR

 

Gjatë periudhës 2020-2023, Shoqata Poeteka në bashkëpunim me shoqata të tjera nga rajoni, nën drejtimin e Fondacionit Next Page, në Sofie, Bullgari ka zbatuar projektin Balkan Translations Collider të bashkëfinancuar nga Programi Europa Krijuese e Bashkimit Europian.

Kontributi kryesor i këtij projekti qëndron në mbështetjen e letërsisë së përkthyer nëpërmjet disa veprimtarive si botimi i studimi “Letërsia shqiptare, përkthyer në gjuhët e Bashkimit Europian dhe të Ballkanit Perëndimor, (të dhëna, vëzhgime dhe analiza)“. Të dhënat e këtij studimi pasqyrojnë gjendjen aktuale të përkthimit të letërsisë në Shqipëri dhe Kosovë. Ky raport studimor, me anë të gjetjeve dhe rekomandimeve u vjen në ndihmë institucioneve që hartojnë politika kulturore në mbështetje të përkthimit, botuesve, autorëve dhe përkthyesve.

Duke ofruar një pamje të qartë të gjendjes së letërsisë së përkthyer, hulumtuesit mëtojnë se ky studim duhet të ndikojë që kriteret estetike e artistike të letërsisë së përkthyer të ngrihen mbi kriteret kalimtare, të cilat janë hasur rëndom, kryesisht në dekadat e fundit. Mes të tjerave, ky studim sugjeron që veprimtaria përkthimore të mbështetet në kritere, të dhëna shkencore e planifikime strategjike. Në vijim janë organizuar tryeza diskutimesh me përfaqësues të institucioneve politikëbërëse të letërsisë dhe kulturës në Shqipëri dhe të vendeve të BE-së për të ndarë rekomandimet e këtij studimi.

Për herë të parë, në kuadër të këtij projekti, u zhvillua në Shqipëri edicioni i dytë i Akademisë Ndërkombëtare për Menaxhimin Letrar dhe Promovimin e Përkthimit. 30 përfaqësues të shoqatave letrare dhe të përkthimit nga Ballkani Perëndimor u mblodhën në Durrës, Shqipëri në maj të këtij viti, për një trajnim për ngritjen e kapaciteteve ku kontribuan lektorë dhe trajnerë me përvojë ndërkombëtare në këtë fushë.  

Gjatë trajnimit pjesëmarrësit zhvilluan një vizitë studimore në qytetin e Shkodrës, sesione të hapura dhe shkëmbim përvojash për forcimin e bashkëpunimit ndërmjet organizatave kulturore në Ballkanin Perëndimor.

Projekti gjithashtu ofroi mundësi për shkëmbime përvojash dhe praktikash për drejtuesen e shtëpiesë botuese TOENA në Shqipëri për të përfituar eksperiencë në fushën e menaxhimit të letërsisë, marketingut dhe shitjes, pranë shtëpisë botuese të mirëjohur Psichogio (2,000,000 kopje), në Athinë. Ndërsa përkthyesja Vlora Konushevci nga Kosova ishte e ftuar nga shtëpia botuese Verbrecher Verlag, në Berlin ku përftoi përvojë në aspektet praktike të menaxhimit letrar dhe industrisë së botimit, promovimit të letërsisë dhe peizazhit kulturor.

Ky projekt theksoi nevojën për rritjen e kapaciteteve në fushën e menaxhimit letrar e përkthimit në Shqipëri.

 

Video - Përkthimi, një akademi për menaxhimin letrar/ Diskutime për letërsinë në Ballkanin Perëndimor

https://www.youtube.com/watch?v=9lNoDZnNpac





06 October 2023

Arian Leka - Poezi të zgjedhura në serbisht

Pas botimit në gjermanisht, greqisht dhe në gjuhën maqedonase, shtëpia botuese #Srebrno drvo dhe #Treći trg në Beograd sjellin në gjuhën serbe poezi të zgjedhura nga libri „Hartë memece për të mbyturit" të Arian Lekës. Libri është përkthyer nga Prof. Merima Kriezi, redaktuar nga Dejan Matić, ndërsa ballina e librit është punuar nga Dina Radoman.

Paraqitja e krijimtarise poetike të Arian Lekës u bë dje në Bibliotekën Kombëtare në Beograd. Përurimi i librit zhvillohet sot, në datën 6 tetor, ora 19.00. Nesër në datën 7 tetor do të zhvillohen lexime autoriale dhe bashkëkisedim mes autorit Arian Leka, përkthyeses Merima Kriezi dhe studiueses Vojislava Crnjanski (#Bibliotekën Kombëtare të Beogradit; Treće drvo bookstore - Belgrade Design District

Following its publication in German, Greek, and the Macedonian languages, the publishing houses #Srebrno drvo and #Treći trg published the book "Outline Maps for the Drowned" by Arian Leka, translated by Prof. Merima Kriezi, and edited by Dejan Matić. The book cover is designed by Dina Radoman.

On October 6th and 7th, authorial readings and discussions between the author Arian Leka and translator Merima Kriezi will take place at the #National Library of Belgrade. To follow the promotional activities, please visit the following links: https://www.facebook.com/srebrnodrvo and https://www.facebook.com/TreciTrg

https://trecitrg.rs/arijan-leka/

Rreth këtij libri:
About this book:

Dr. JORINDE REZNIKOFF (studiuese arti dhe etnomuzikologe dhe antropologe), 2021
https://www.jorinde-reznikoff.de/arian-leka-rettungsboot-fuer-die-ertrunkenen-seelen/


„Ky libër është një varkë shpëtimi për shpirtrat e mbytur në det. Për shumë vite kemi pasur raporte për njerëz që mbyten,duke u përpjekur të iknin përmes Mesdheut drejt Europës. Këtu një varkë, atje një varkë tjetër me njerëz pa emër, të ndarë në dy grupe numrash: të mbijetuar e të shpëtuar dhe të vdekur. Janë numra të shpërndarë, pa emra, që mblidhen në mënyrë të pashmangshme: emra pa fytyrë, numra pa emra, ankime, pa zi.
Arian Leka, poet, studiues i letërsisë dhe flautist shqiptar, e sheh Detin Mesdhe jo më si Mare Nostrum, por si Mare Monstrum, si një përbindësh që ushqehet me njerëz, përballë bregdetit shqiptar, qytetit të tij të lindjes, Durrësit e kjo ndodh vazhdimisht para syve të tij dhe te të gjithëve. Ai ka shkruar një poemë, një epikë - një vajtim i madh, që u jep formë dhe zë viktimave pa emër. Për shumë vite kemi marrë raporte të përsëritura të njerëzve që janë mbytur ndërsa përpiqeshin të iknin përmes Mesdheut për në Evropë. Këtu një varkë dhe atje një varkë me njerëz pa emër, të cilët ndahen në dy grupe numrash: të mbijetuar ose të shpëtuar dhe të vdekur. Numra të shpërndarë pa emra që mblidhen në mënyrë të pashmangshme. Emra pa fytyra. Numrat pa emra. Pa ankesa, pa trishtim "

#Dr. JORINDE REZNIKOFF (art and ethnomusicology researcher and anthropologist), 2021

https://www.jorinde-reznikoff.de/arian-leka-rettungsboot-fuer-die-ertrunkenen-seelen/

"This book is a lifeboat for the spirits drowned at sea. For many years, we have had reports of people drowning, trying to escape through the Mediterranean towards Europe. Here is a boat, and there is another boat with nameless people, divided into two groups of numbers: survivors and rescued, and the dead. They are scattered numbers, without names, gathered inexorably: faceless names, nameless numbers, complaints, without mourning. Arian Leka, an Albanian poet, literary researcher, and flutist, sees the Mediterranean not as Mare Nostrum but as Mare Monstrum, as a monster that feeds on people, in front of the Albanian coastline, his hometown Durres, and this happens continuously before his eyes and everyone else's. He has written a poem, an epic - a great lament, giving form and voice to the nameless victims. For many years, we have received repeated reports of people who drowned while trying to escape through the Mediterranean to Europe. Here a boat and there a boat with people without names, who are divided into two groups of numbers: those who survived or were rescued and those who died. Scattered numbers without names gathered inexorably. Faceless names. Numbers without names. Without complaints, without sadness."

- LIDIJA DIMKOVSKA – poete – Maqedoni e Veriut, 2022

"Duket si një Disneyland, por nuk është kështu", thotë pa kompromis, me sarkazëm, në mënyrë refleksive poeti shqiptar Arian Leka në poezinë e tij jashtëzakonshme "Aushvitz Detar".
Arian Leka shkruan me angazhim për Aushvicin e sotëm, për Aushvicin e refugjatëve të mbytur në det, shqiptarë dhe jo shqiptarë, ata që gjendet në morg, rreth nesh, ai shkrua për njerëzit që janë bashkëkohësit tanë, për njerëzit që mund t'i gjejmë lehtësisht te vetja.
Arian Leka na tregon se Aushvici përsëritet vazhdimisht në mes të krizave të njerëzimit, siç historia përsëritet, se ne nuk kemi mësuar asgjë dhe se çdo gjë luhet në kurriz të qenies njerëzore. Vargjet e këtij autori përshkruajnë botën në të cilën jetojmë dhe gjendjen njerëzore
në kushtet e politikës çnjerëzore. Ato janë një dëshmi e thellë e fatit të njeriut, që jeton si brenda barakave të Aushvicit, si realitet dhe simbol, si frikë dhe tmerr, si kujtim dhe harresë.
Poezitë e Arian Lekës, një prej poetëve më të mirë bashkëkohorë shqiptarë, janë një qëndrim i fortë estetik dhe etik dhe një klithmë me të cilën poeti shpreh besim humanist te fjala mes tragjedisë së së tashmes.

#LIDIJA DIMKOVSKA - poet - North Macedonia, 2022

…"It seems like a Disneyland, but it is not," says Albanian poet Arian Leka uncompromisingly, with sarcasm, in his extraordinary poem "Maritime Auschwitz." Arian Leka writes with commitment about the present-day Auschwitz, about the Auschwitz of refugees drowned at sea, Albanian and non-Albanian, those found in the morgue around us; he writes about people who are our contemporaries, about people we can easily find within ourselves. Arian Leka tells us that Auschwitz is constantly repeated in the midst of human crises, as history repeats itself, that we have learned nothing, and that everything plays out on the back of human existence. The verses of this author describe the world in which we live and the human condition in the conditions of inhuman politics. They are a profound testimony to the fate of man, who lives like within the barracks of Auschwitz, as reality and symbol, as fear and terror, as memory and oblivion. The poems of Arian Leka, one of the best contemporary Albanian poets, are a strong aesthetic and ethical stance and a cry through which the poet expresses a humanistic belief amidst the tragedy of the present…

- JOVAN NIKOLAIDIS - Mbi martirët e Otrantos, 2023 (https://www.stav.com.hr/naslovi/360/jovan-nikolaidis-odabrane-pjesme-o-golgoti-i-vaskrsnucu-o-martirima-otranta-arian-leka/)

…Në homazh të atij martirizimi u përftua një kantilenë fjalësh të urta, një lojë mjeshtërore post mortum në vargje të pasura me mendim. "Post mortem nihil est", ka shkruar Seneca. Arian Leka këndon ndryshe: pas kaq vdekjesh të njerëzve të pafajshëm, unë jam ende për jetën që ripërtërihet mbi det, sepse deti është atdheu ynë i përjetshëm. Përpara lexuesit lind një epope mitologjike e një lartësie antike; vargje të një shkëlqimi jokalimtar për martirizimin e popullit shqiptar. Sot është e qartë (siç ndodh rëndom kur të urtët këndojnë për popullin e tyre) se poezitë e „Hartë memece për të mbyturit" e Arian Lekës janë një koleksion testamentar…

#JOVAN NIKOLAIDIS - On the Martyrs of Otranto, 2023 (https://www.stav.com.hr/naslovi/360/jovan-nikolaidis-odabrane-pjesme-o-golgoti-i-vaskrsnucu-o-martirima-otranta-arian-leka/)

…In homage to those martyrs, a cantilena of wise words was composed, a post-mortem masterpiece in verses rich with thought. "Post mortem nihil est", wrote Seneca. Arian Leka sings differently: after so many deaths of innocent people, I am still for the life that rejuvenates over the sea because the sea is our eternal homeland. Before the reader arises a mythological epic of ancient grandeur; verses of unparalleled brilliance for the martyrs of Albania. Today it is clear (as often happens when the wise sing about their people) that the poetry of "Outline Maps for the Drowned" of Arian Leka is a testamentary collection...

03 October 2023

Arian Leka në IL FATTO QUOTIDIANO


Gazeta italiane IL FATTO QUOTIDIANO ka publikuar në faqet e saj kulturore poezi të Arian Lekës, nga libri „Hartë memece për të mbyturit". Përkthimi i këtyre poezive ka një histori veçantë dhe prekëse, pasi ato janë sjellë në italisht falë përkushtimit dhe pasionit të nxënësve shqiptarë të Institutit „Vincenzo Pagani" në Itali. Përveç botimit në antologjinë „Miraggi" - një vepër e bukur letrare kushtuar detit, më 21 shtator 2023, poezitë janë vënë edhe në skenën e Teatrit të Poezisë (Teatro Communale Altidona) ku, mes të tjerash, u recituan poezitë e përkthera në italisht nga Giorgia Vladimiri, Leandro Kalluci, Melisa Pallani, Monterei Dragoti dhe Luka Buzi. Projekti "Përkthyesi në klasë", që sjell përkthimin pranë bankave të shkollës, u drejtua me frymëzim nga Stella Sacchini, e cila ka shkruar edhe shënimin hyrës, duke ofruar edhe një shembull të mrekullueshëm, që shkon përtej "integrimit" dhe "përfshirjes" dhe që i jep përgjigje pyetjes se ku mund t'i gjejmë përkthyesit:
"...Hartë memece për të mbyturit" (2019), përmbledhje me poezi nga autori shqiptar Arian Leka, një vepër komplekse, e dhimbshme dhe thellësisht njerëzore, që tregon historinë e valës së madhe migratore shqiptare të viteve 1990.
Në synimet e poetit, shpërngulja shqiptare bëhet arketipi i të gjitha shpërnguljeve dhe shëmbëlltyra e anijembytjeve shqiptare, shëmbëlltyra e çdo njeriu në tokë.
Në qendër të kësaj teksture të veçantë poetike, në të cilën gjuha e thatë e prozës ndërthuret me përpikmërinë e gjuhës gazetareske, me ashpërsinë filologjike të esesë dhe me fuqinë ndjellëse të referencave biblike, zëri poetik është gjithmonë një zë koral e polifonik, aty ku deti ndan Shqipërinë nga brigjet italiane. Arian Leka shkruan për ata që qëndruan dhe për ata që u larguan, për ata që arritën të mbërrijnë në breg dhe për ata që vdiqën gjatë kalimit, për dje dhe për sot. (Stella Sacchini)
___________
Pity the nation that wears a cloth it does not weave / and eats a bread it does not harvest: with these philosophical verses of Kahlil Gibran begins "Mute Map for the Drowned" (2019), a poetry collection by Albanian author Arian Leka, is a complex, painful, and deeply human work that tells the story of the great Albanian migratory wave of the 1990s.
The Albanian migration becomes, in the intentions of the poet, the archetype of all migrations and the parable of the Albanian shipwrecks, the parable of every man on Earth.
At the center of this particular poetic texture in which the dry language of the prose is intertwined with the punctuality of journalistic language, the philological rigor of the essay, and the evocative power of biblical references, and the poetic voice is always a choral, polyphonic voice, there is the sea that divides Albania from the coasts Italian. Arian Leka writes for those who stayed and for those who left, for those who managed to reach the shore, and for those who died during the crossing, for yesterday and for today. (Stella Sacchini)
Arian Leka, „La mappa muta per gli annegati" (Traduzione coordinata da Stella Sacchini)
____________
Pietà per la nazione che indossa abiti che non ha tessuto /e mangia pane che non ha mietuto: con questi versi filosofici di Kahlil Gibran inizia Mappa muta per gli annegati (2019), raccolta poetica dell'autore albanese Arian Leka, un'opera complessa, dolorosa e profondamente umana che racconta la grande ondata migratoria albanese degli anni Novanta. La migrazione albanese diventa, nelle intenzioni del poeta, l'archetipo di tutte le migrazioni e la parabola dei naufraghi albanesi la parabola d'ogni uomo sulla Terra. Al centro di questa particolare tessitura poetica in cui la lingua asciutta della prosa si intreccia alla puntualità del linguaggio giornalistico, al rigore filologico del saggio e al potere evocativo dei riferimenti biblici, e la voce poetica è sempre voce corale, polifonica, c'è il mare che divide l'Albania dalle coste italiane. Arian Leka scrive per coloro che sono rimasti e per coloro che sono andati via, per chi è riuscito a raggiungere la costa e per chi è morto durante la traversata, per ieri e per oggi.(Stella Sacchini)


15 September 2023

KTHIM NË PËRKTHIM

Akademia e Studimeve Albanologjike 
Instituti i Gjuhësisë dhe i Letërsisë
Departamenti i Studimeve Letrare.

E premte, 15 shtator 2023,ora 10.00; 
Biblioteka e Institutit të Arkeologjisë (ASA)

"Hermeneutika e përkthimit dhe rastet e përkthimtarisë së teksteve letrare në aspekt antropokulturor dhe epistemiologjik"

Dr.Zuzana Finger: "Roli i hermeneutikës në transformimin e përkthimit letrar"

PËRMBLEDHJE E SHKURTËR: Jemi dëshmitarë të zhvillimit të përditshëm të inteligjencës artificiale. Si çdo përmbysje themelore ajo shoqërohet me entuziazëm, por edhe me shqetësime e frikë. Shtrohet pyetja: a e mbart inteligjenca artificiale edhe rrezikun e shembjes së njeriut, si qenie me dhunti të mendjes dhe të gjuhës, apo nëse teknologjia mund të shfrytëzohet si mjet pune për përparimin shkencor dhe artistik të njerëzimit?
Edhe profesioni i përkthyesit letrar përballet me sfida të mëdha. Diskutime të holla zhvillohen sot rreth kufijve të përkthimit makinerik dhe rolit të përkthyesit human. Ndërkohë, inteligjenca artificiale përdor probabilitete dhe simulime, duke u përmirësuar gjithnjë më e shumë. Për ekonominë e tregut teknologjia është interesante për shkak të shpejtësisë së përpunimit. Madje disa botues tashmë kanë filluar të punësojnë përkthyes vetëm si postredaktorë. Në këtë mënyrë ata bëhen punëtorët ndihmës, si në kohën e revolucionit industrial, kur makinat pothuajse zëvendësuan punimet artizanale, duke theksuar se çdo aftësi që nuk përdoret rregullisht, atrofizohet, pra ekziston rreziku që përkthyesit të humbasin aftësinë krijuese të përkthimeve të teksteve artistike. Në komunikimin njerëzor ka një ndryshim midis asaj që thuhet dhe asaj që nënkuptohet ndaj dhe vendosur në sfondin e qasjes hermeneutike ndaj përkthimit, ligjërata "Roli i hermeneutikës në transformimin e përkthimit letrar" reflekton mbi parimet e të kuptuarit, interpretimit, krijimtarisë, intuitës dhe subjektivitetit dhe mënyrën se si njerëzit sillen me gjuhën artistike të letërsisë, duke synuar njëkohësisht të nxisë shkëmbimin e përvojave dhe ideve për simulimin makinerik dhe frymën krijuese të autorit dhe të përkthyesit në komunikimin ndërkulturor. Veç qasjeve teorike, në qendër të kësaj ligjërate, është edhe çështja hermeneutike e të kuptuarit njerëzor të teksteve artistike, si dhe ndryshimi në përkthimin me makinë, duke përdorur për ilustrim shembuj praktikë.

Dr.Arian Leka: "Empatia hermeneutike në procesin e përkthimit"

PËRMBLEDHJE E SHKURTËR: Pothuajse 80 vjet nga sot, revista „Fryma" e vitit 1944, përmes një artikulli të Qemal Draçinit i përcjell kulturës shqiptare shqetësimin mbi standartet në çështje të përkthimit letrar. Mes të tjerash aty theksohet se „të përkethenjësh don të thotë të bëjshë punë ndofta më të vështirë se të komponosh vepra origjinale". Thelbi është kuptuar: Përkthimi nuk duhet ushtruar si zeje e mekanizuar e konvertimit të thjeshtë nga gjuha burimore drejt gjuhës së synuar, siç kjo veprimtari është përfytyruar tradicionalisht, duke e paraqitur procesin si çështje të njohjes së gjuhëve, por si një transfuzion ku, falë përkthyesit, teksti i „dhuruar" prej autorit transferohet në kulturën e Tjetrit, për t'i siguruar aty një jetë të dytë letrare. Duke i lënë jashtë këtij shqyrtimi çështjet mbi universalitetin dhe vetitë e përbashkëta mes gjuhëve, ligjërata "Empatia hermeneutike në procesin e përkthimit" qëndron më pranë identifikimit të gjuhës si entitet i mirëpërcaktuar historikisht, që komunikon aq ngultazi me kulturën që e krijoi, sa përkthimi i një vepre letrare mbetet tundim dhe sfidë, siç ndodh dendur me përkthimin e poezisë apo të autorëve "të papërkthyeshëm."
Një veprimtari e tillë kërkon shkrirjen e horizonteve kulturore mes origjinalit dhe përkthimit, gjatë së cilës përkthyesi shfaqet si bashkautor i përgjegjshëm, por edhe përgjegjës në përcjelljen pa humbje të mesazhit dhe stilit autorial. Kur ky proces kryhet mirë, lexuesi, edhe pse e di se përkthimi nuk përfaqëson origjinalin, e përjeton atë si një version të rikrijuar të origjinalit. Ky proces i personalizuar empatie u jep zgjidhje edhe çështjeve të realitetit socio-hapësinor, duke sigurur një udhëtim përmes Kohës jo vetëm autorëve bashkëkohorë, por edhe teksteve të traditës letrare.

Për të interesuarit, veprimtaria mund te ndiqet online pëmes adresës 

03 September 2023

Arian Leka dhe Gëzim Kame sjellin jetën Xhevahir Spahiut rrëfyer në poezi

Te fjala vdes', mbrëmje poetike me vargjet e Xhevahir Spahiut

Rebelimi e ndalimi i botimit, Leka e Kame sjellin jetën e rrëfyer në poezi

Takimi i parë i dashamirësve është me poezinë dhe imazhet në fotografi të poetit... Akademiku Xhevahir Spahiu këtë të premte është ulur në radhën e parë të pritjes për mbrëmjen poetike 'Te fjala vdes', me vargje të tij. E përshëndesin mes buqeta lulesh e përqafimesh...

Tingujt e violinës, në regjinë e Gëzim Kamës dhe libret të Arian Lekës, lajmërojnë një rrugëtim poetik 'në botën ku ecën' misionari i letërsisë shqipe...

Përtej poezive të jetësuara në fletët e librave të tij në të dy kohët, natyrën humane e të paqtë, të poetit që shkroi dhe vargje rebele, Leka e sjell përmes të tjera vargjeve...

Tek 'Brirët e demit', 'Në pyje vjeshta ndezi zjarre' a 'Derdhëm gjak e hodhëm rrënjë' të sjella me interpretimin e Esmeralda Kames dhe Erin Kujofsës, ndihen brohoritja e poetit përmes figuracionit, për mungesën e lirisë në diktaturë ...

Libra të kthyera në karton, heqja e të drejtës për të botuar, janë vetëm disa nga ndëshkimet që pësoi gjatë diktaturës poeti dhe gazetari i penës së 'mprehtë'...

Xhevahir Spahiu i shkruan botës së brendshme të njeriut, dashurisë, peizazhit. Tenton që përmes letërsisë tu kundërvihet sistemeve shtypëse, por nga ana tjetër ai u shkruan edhe poetëve e personaliteteve vendas, si Ali Podrimjas, Eqerem Çabjet e Fatos Arapit...

Duartrokitjet shënojnë mbylljen e mbrëmjes poetike. Shpreh në një buzëqeshje e shtrëngim duarsh mirënjohjen poeti, ndërsa prej tij të pranishmit marrin si kujtim një poezi, fotografi a libër....

SI.E.//ReportTv.al


Anila Dedaj

2  shtator 2023

07 August 2023

Jovan Nikolaidis - recension mbi "Hartë memece për të mbyturit"

Publikohet edhe në gjuhën kroate recensioni i Jovan Nikolaidisit mbi „Hartë memece për të mbyturit" me rastin e përkthimit të librit në serbisht nga Prof. Merima Kriezi, botuar nga "Treći Trg". Në brendësi ballinat e botimeve në gjermanisht - përkthyer nga Zuzana Finger, në greqisht - përkthyer nga Andrea Zarballa dhe maqedonisht - përkthyer nga Ilir Ajdini. Më herët, në kroatisht është botuar edhe Morski Aushvic (përkthyer nga D. Brajović dhe B. D. Biletić). Shih "Nova Istra", nr. 3-4, Pula, 2022, f. 187-203. (Op. red.)

JOVAN NIKOLAIDIS - Mbi martirët e Otrantos

 

Mora nga miku im, Arian Leka përmbledhjen me dorëshkrimet e poezive të tij. Shumica janë shkruar për të shpëtuar nga harresa viktimat e panumërta të refugjatëve shqiptarë, të cilët, kohë më kohë, duke ikur nga atdheu i tyre i pavëmendshëm, donin të gjenin shpëtimin për veten dhe të dashurit e tyre në Perëndim. Jo në Lindje, por në Perëndim, në Evropë e më tej, ndonëse shumica syresh kishin atëbotë në mendje veç shtysën më të rëndësishme, më të fortë: të arratiseshin me det drejt lirisë, kudo të ishte e mundur, sa më larg mbetjeve të Shqipërisë postkomuniste. Për t'i shpëtuar kaosit që, pas shembjes së sistemit totalitar, ishte përhapur në të gjithë vendin si një epidemi e rëndë sociale; shembja e gjithçkaje që deri dje kishte qenë një kështjellë ideologjike... Mjerisht! Edhe atëherë, edhe tani, edhe më tej, njerëzit do të vijojnë t'i ikin atdheut të tyre.

Miku im fisnik, në këtë kurorë poezish ka hedhur edhe shënime të shkurtra nga shtypi (të cilat janë zgjedhur me mjeshtëri intermezzo-je, për të përforcuar përshtypjen e asaj që po këndohet - qofshin lajme specifike nga media, apo të krijuara për të rritur përshtypjen e tragjedisë për të cilën po këndon), të gjitha këto skicime kanë vendin dhe mesazhin e tyre: ngritjen e një monumenti të vuajtjes njerëzore.

Në homazh të atij martirizimi u përftua një kantilenë fjalësh të urta, një lojë mjeshtërore post mortum në vargje të pasura me mendim. "Post mortem nihil est", ka shkruar Seneca. Arian Leka këndon ndryshe: pas kaq vdekjesh të njerëzve të pafajshëm, unë jam ende për jetën që ripërtërihet mbi det, sepse deti është atdheu ynë i përjetshëm. Përpara lexuesit lind një epope mitologjike e një lartësie antike; vargje të një shkëlqimi jokalimtar për martirizimin e popullit shqiptar. Sot është e qartë (siç ndodh rëndom kur të urtët këndojnë për popullin e tyre) se POEZITË E ZGJEDHURA të Arian Lekës janë një koleksion testamentar.

Ata që vdiqën, u mbytën, të afërmit dhe miqtë e tyre, shqiptarët e humbur kujtojnë shumë, siç e dinë tashmë njerëzit që janë munduar nga jeta. Dinjiteti njerëzor dridhet mbi gjithë atë kantatë. Dhe në të (dinjitoz pavarësisht gjithçkaje), Arian Leka është një mjeshtër i punës së tij, një njeri me parime të larta. 

Arian Leka nuk këndon, por vajton me tekstet e tij. Por ama kurrë nuk dëshpërohet dhe ankohet; klithma dhe psherëtima e tij poetike nga thellësia e shpirtit bëhet dokument arti për krijesat gnomike, për të cilin poezia është fillimi dhe fundi. (Shpërthime të tilla mjeshtërie poetike zbukurojnë shumë nga veprat e kësaj rapsodie moderne të gjuhës shqipe). Metaforë origjinale, ironi e qetë, riafirmim i vuajtjes njerëzore në hiperbolë, trashëgimi folklorike, simbol i shkathët me sens të plotë përdorimi, pasazhe retorike të ritregimit konciz që janë plot kumt - cilësi e parë poezie. Ka aq shumë vargje të arrira sa lexuesit nuk i mjafton fryma! - me lirikën mesdhetare të së cilës poeti prodhon bizhu nga atdheu i tij bregdetar.

Ajo që e forcon veçanërisht përshtypjen pas leximit të këtyre poezive është që lexuesi nuk dorëhiqet nga ky mjerim i madh, mbytje dhe vdekje të pafajshme. Fatkeqësia kolektive e të kënduar zgjon sfidën dhe shpresën tek lexuesi. 

Ka shumë për të fajësuar për këto vdekje, por për një kohë të gjatë (na inkurajon qëndrimi emocional i poetit, fuqizuar mjeshtërisht me hiperbolë) nga thellësitë e Otrantos do të dalë bukuria e pathyeshme e të vuajturit, heroit-refugjat, e gjitha në lavdinë e tij. Poeti beson: nuk duhet dëshpëruar. 

Dhe ka shumë kujtime të përjetshme. Vërshimi i kaq shumë njerëzve: gra, fëmijë, pleq dhe shtëpiakë të dëshpëruar (sepse secili syresh nxitonte drejt jetës) bëhet, përveç paralajmërimit, edhe besim për jetën njerëzore. Dhe lexuesi mendon: një ditë ata të mbytur do të dalin nga thellësitë blu, do të qëndrojnë përballë një njeriu, memec, por me sy të hapur dhe do të drejtojnë gishtin në largësi, drejt tokës. Dhe duan të thonë: Shqipëria juaj dhe jona mbetet ende atje.

 

Përktheu nga origjinali: Astrit Beqiraj

 

https://www.stav.com.hr/naslovi/360/jovan-nikolaidis-odabrane-pjesme-o-golgoti-i-vaskrsnucu-o-martirima-otranta-arian-leka/

 

https://www.tacno.net/kultura/o-martirima-otranta/


https://fokalizator.me/o-martirima-otranta/

04 August 2023

POETEKA prezanton studimin "A mapping of literary translation residencies in Europe"

Shoqata POETEKA, partneri shqiptar i Projektit Translation in Motion" paraqiti në mjediset e Qendrës Kombëtare të Librit dhe Leximit studimin "Hartëzimi i rezidencave të përkthimit letrar në Europë / A mapping of literary translation residencies in Europe". Në këtë takim informues ndaj politikëbërësve në fushën e kulturës, morën pjesë shoqata, punonjës të institucioneve kulturore dhe përkthyes e studentë të interesuar në fushë të përkthimit letrar.  

Botimi është realizuar nga RECIT (Rrjeti Europian i Rezidencave Ndërkombëtare të Përkthimit Letrar), në kuadër të projektit "Translation in Motion" (1/2/21 - 31/8/23) dhe bashkëfinancohet nga programi "Europa Krijuese" e Bashkimit Europian.
Takimi u fokusua në paraqitjen e qëllimeve dhe pritshmërive të studimit, që merr në analizë politikat kulturore ndaj rezidencave të përkthimit letrar në Europë si dhe në analizimin e bazës së të dhënave, që, përmes referencave dhe tipologjive, u vijnë në ndihmë përkthyesve letrarë. 

Arian Leka - koordinator i projektit "Translation in Motion", bëri një hyrje të shkurtër mbi historikun e rezidencave të përkthimit letrar në Europë, profilin e rezidencës "POETEKA - Tirana in Between" ndër vite dhe konceptin e projektit Translation in Motion. Duke folur mbi veçantinë e programeve rezidenciale kushtuar përkthyesit letrar TIM, si një instrument me rëndësi në promovimin e letërsisë shqiptare në Europë, Arian Leka u ndal në veçanti mbi rëndësinë e botimit "A mapping of literary translation residencies in Europe" (Translation in Motion - RECIT), duke e vlerësuar studimin si një ndihmë e domosdoshme  jo vetëm ndaj përkthyesve, por edhe ndaj instutucioneve mbështetëse të politikëbërjes në kulturë si dhe vetë organizatave, që falë këtij studimi, mund të kordinojnë më mirë punën, duke përfituar nga përvojat mes njëri-tjetrit.

Miriam Neziri-Angoni, eksperte e komunikimit, u paraqiti pjesëmarrësve të dhëna mbi modelet e shumëllojshme të rezidencave të përkthimit letrar dhe mundësitë që hapen para përkthyesve të gjuhëve "të vogla", të cilët mund t'i ndërthurin projektet e tyre individuale me politikat e rezidencave letrare në Europë. Më tej ajo theksoi vlerën e projektit "Translation in Motion" për gjuhën shqipe, falë të cilit, vetëm gjatë vitit 2021-2022, mbërritën në rezidencën letrare „POETEKA-Tirana in Between" përkthyesit Zuzana Finger (shqip-gjermanisht), Eleana Zhako (shqip-greqisht), Rigels Halili (shqip-polonisht), Cord Pagenstrecher (shqip-gjermanisht) dhe Evelyne Noygues (shqip-frëngjisht).

Alda Bardhyli, që drejton Qendrën Kombëtare të Librit dhe Leximit, theksoi domosdoshmërinë e bashkëpunimit dhe të koordinimit të projekteve që nxisin promovimin e letërsisë shqiptare përmes përkthimeve letrare dhe rolin e pazëvendesueshëm të përkthyesve në këtë proces, duke u ndalur në rastin e projektit „Translation in Motion" dhe bashkëpunimet afatgjata me rrjetin Traduki.

  takim shprehën mendimet e tyre mbi botimin edhe përkthyesi Çlirim Kaso dhe studenti i gjuhëve të huaja Shpendbardh Delani, të cilët dialoguan me gazetarët e kulturës të medieve kombëtare Leontina Nika, Anisa Krraba, Fatmira Nikolli dhe Egla Xhemali, të cilat i dhanë vend të veçantë veprimtarisë përmes kronikave në mediet kombëtare  Klan TV, ABC News, News 24 dhe i kushtuan një kronikë të zgjeruar në Syri TV.


https://www.youtube.com/watch?v=0fEeanm4Dp4

_________

#CreativeEurope4Books


Në lidhjen vijuese mund të gjeni versionin digjital të publikimit 'Hartëzimi i rezidencave të përkthimit letrar në Europë':


https://www.re-cit.org/a-mapping-of-literary-translation-residencies-in-europe/?


01 August 2023

Takim informues mbi Hartën e Rezidencave të Përkthimit Letrar në Europë

Dje, më 31 korrik 2023, Shoqata POETEKA, në bashkëpunim me Qendrën Kombëtare të Librit dhe Leximit, organizoi takimin informues mbi "Hartën e Rezidencave të Përkthimit Letrar në Europë", përmbledhur tashmë në një botim të ri, realizuar nga RECIT (Rrjeti Europian i Rezidencave Ndërkombëtare të Përkthimit Letrar), në kuadër të projektit "Translation in Motion" (1/2/21 - 31/8/23) bashkëfinancohet nga programi "Europa Krijuese" e Bashkimit Europian.

POETEKA, partneri shqiptar i projektit "Translation in Motion" dhe pjesë e kësaj Harte, përmes rezidencës letrare "POETEKA - Tirana in Between", parqiti publikisht të dhëna mbi këtë studim, që ofron perspektiva me ndikim në qasjen ndaj politikëbërjes kulturore si dhe informacione në dobi të institucioneve publike, skenës alternative kulturore dhe përkthyesve letrarë, të cilat u vijnë atyre në ndihmë për njohjen e tipologjive të Rezidencave Europiane të Përkthimit Letrar, gjeografinë e shpërndarjes së tyre, programet, mbështetësit, ndërlidhjen mes rezidencave, adresat e komunikimit, vendndodhjet, gjuhët e referncës, përparësitë dhe modelet e përgatitjes së një dosjeje për aplikim etj. 

Përveç njohjes me rastet studimore të disa rezidencave, botimi "Hartë e Rezidencave të Përkthimit Letrar në Europë" praraqet një mundësi të zgjeruar ndaj politikëbërësve dhe përkythesit letrarë të cilët, përmes studimit të rasteve - model, mund të shohin më qartë programet si dhe shumëllojshmërinë organizative dhe financuese të këtyre rezidencave.

#CreativeEurope4Books

Për më shumë:
https://www.re-cit.org/a-mapping-of-literary-translation-residencies-in-europe/#summary

Falënderojmë për vëmendjen dhe mbulimin mediatik: 

TV ABC News, Leontina Nika 

https://youtu.be/qxmY4wLLycA 

NEWS 24, Fatmira Nikolli
https://www.youtube.com/watch?v=006__sUTRLI

TV Klan, Anisa Krraba
https://youtu.be/tlDJTdVCT5M 

TV SYRI, Egla Xhemali
https://www.syri.net/syri_kosova/arte-edhe-media/502306/video-syri-tvose-rezidenca-e-perkthimit-letrar-poeteka-leka-qe-ngulmim-qe-thyeu-qerthullin-e-izolimit/

29 July 2023

TAKIM INFORMUES - Hartëzimi i Rezidencave tëPpërkthimit Letrar në Europë

🌐 Shoqata POETEKA, në bashkëpunim me Qendrën Kombëtare të Librit dhe Leximit, ju fton të ndajmë sëbashku informaction dhe të dhëna në dobi të përkthyesve letrarë rreth rezidencave të përkthimit letrar në Evropë, tashmë të përmbledhura në një botim të ri.

🗺️ Ky botim:

🔹 Praraqet mundësi të ndryshme të qëndrimit krijues për përkthyes letrarë në të gjithë Europën;
🔹 Hedh dritë mbi shumëllojshmërinë e modeleve organizative dhe financuese të rezidencave të përkthimit letrar;
🔹 Ofron një tipologji të programeve të tyre;
🔹 Përfshin studime të rasteve.

Për të interesuarit, takimi zhvillohet ditën e hënë, 31 korrik 2023, nga ora 10.00-11.00, pranë QKLL.
Adresa: Rruga Jul Variboba. Nr. 21, Tiranë

ℹ️ Ky botim është realizuar nga RECIT (Rrjeti Europian i Rezidencave Ndërkombëtare të Përkthimit Letrar) në kuadër të projektit Translation in Motion.

--
Projekti Translation in Motion (1/2/21-31/8/23) bashkëfinancohet nga programi Europa Krijuese e Bashkimit Europian.

#CreativeEurope4Books


https://poeteka.blogspot.com/2023/07/a-mapping-of-literary-translation.html

20 July 2023

A mapping of literary translation residencies in Europe

🌐 The digital edition of the 'Mapping of literary translation residencies in Europe' is now live 👉 https://www.re-cit.org/a-mapping-of-literary-translation.../
🗺️ The Mapping:
🔹 Presents the various creative residency opportunities for literary translators across Europe;
🔹 Sheds light on the variety of organizational and funding models of the literary translation centers;
🔹 Offers a typology of their programs;
🔹 Includes case studies and founding stories.
ℹ️ The Mapping is produced by RECIT in the framework of the Translation in Motion project.
--
The Translation in Motion project (1/2/21-31/8/23) is co-funded by the Creative Europe program of the European Union.

Sladjana Nina Perković in POETEKA - Tirana in Between: "In the Ditch" excerpt

On the 10th anniversary (July 2023), we welcomed her in the Residence for Writers, Literary Translators, and Artists "POETEKA - Tirana in Between", supported by TRADUKI. Read below an excerpt from the novel "In the Ditch" by Sladjana Nina Perković.

* * *
I had to go halfway across town. We usually pay the bills for our apartment—you know the ones, electric power, trash removal, heat, the cable connection, and so forth—at a bank in our neighborhood, but their system crashed or whatever and they sent me to their main office in another part of town. So, off I went across town, walked into the bank, and there were more people there than at a soccer stadium during the World Cup finals. And to make matters worse, of the seven teller windows, only three were working, and so many people were cutting in that there was no telling where a line began and where it ended. The bank's number dispenser, the one upon which civilization relies, broke down, resulting in a real case of gridlock. People were breathing down each other's necks and swearing under their breath, bristling with hatred. "I gave birth to three children and worked till the last day with my belly up to my chin, but ladies these days seem so helpless", hissed a woman with highly teased bangs when we let a pregnant woman cut in front of us in line. And then another woman nearly had a nervous breakdown when she saw them letting in a man in a wheelchair. "But he's in a wheelchair. He's sitting. Why him? I'm so much worse off with my varicose veins!" People began to fidget, and a fight nearly broke out, but then a bald security guy showed up, and, calling us "uncultured livestock", organized us into two lines, because, meanwhile, the third window had closed. The teller had gone off, no doubt, for her hard-earned break. It was, of course, my lot to wait in the line that moved much more slowly. At one point I remembered a cartoon in which Gustav is working as a bank teller and has a glass of red wine hidden under the counter. So first he dips his finger in the wine, then licks it and turns the page. I thought of the likelihood that these tellers were doing the same and my lips spread in a silly grin. Smiles in the line for paying bills, however, were such an unnatural and suspicious thing that the security guy, that same baldy, shot me one of those sideways glances, like "What have you got to grin about, kid", and in an instant all trace of the smile on my face was gone. After that I just waited, huffing and puffing like everyone else. When my turn finally came and the teller greedily snatched the money from my hand, I felt pleased and satisfied. The torture was over. I was free, at least until next month.
Outside I was greeted by rain. I had no umbrella, though I couldn't believe I'd forgotten it. For the last two months, rain had been falling every godforsaken day. My umbrella had become an extension of my arm. Whatever. When I finally got home, I was soaked through and through. Even my ankle boots were drenched. I turned the key quietly in the lock and slipped into the front hall. The pressure cooker sound came from the kitchen. Mama was cooking beans and didn't hear me. I slowly peeled off my ankle boots and my soaking-wet socks and tiptoed into my room. I put my socks on the radiator to dry, though there was no heat, because, as usual, the city heating system was on the blink, slipped in under my coverlet, and turned on the television. For two hundred and fifty thousand monthly payments my folks recently bought a television set with a 40-inch screen at the huge shopping center that sprouted up on the site of Dad's former, not to call it "late great", factory, and I inherited their old one, which wasn't at all bad. And, better yet, I was there in the nick of time. My favorite detective show was just starting.
It has been like three years that I haven't been up to much but lying around in bed and watching detective shows. I don't know how else to describe the mood I'm in, except that my organism sank into a state of general lethargy. My boyfriend—and we were together for absolutely ever, you know what I mean, like since tenth grade—was sent a letter of guarantee by his aunt in Sydney, and off he went. The idea was that he'd take care of my paperwork and I'd join him, but Mama almost had a seizure when she heard. "Do you even know where Australia is?" she foamed at the mouth. I know perfectly well where Australia is. There'd be at least three lightyears between me and Mama. But don't get me wrong. It's not Mama's fault that I didn't go. What happened is that my boyfriend sent me a postcard when he got to Australia. He wrote, "This is a country with great possibilities", and then he vanished along with all the possibilities. He neglected to write anymore. I kept a close eye on his Facebook posts. Him holding a crocodile by the tail. Him sunbathing on a beach. Him slathering on yogurt he'd bought at a Bulgarian market to treat his sunburn. Him eating Yugo-Smoki peanut puffs to ease his nostalgia. Him tucking a bill between the breasts of a singer at a nightclub. And then one morning, when I was sitting on the john and frantically scrolling through social media, my phone fell out of my hand, straight onto the floor tiles. The screen cracked. The man behind the counter at the mobile phone repair service said the repair would cost more than a new phone and he gestured to a glass case where Chinese smartphones were on display. "They don't cost much and they work just fine", he said and went on talking about how they make these phones at the same factories, using the same parts, as the iPhone. I looked at the man behind the counter and said, "But I don't want a new phone". He rolled his eyes and said that if I insisted, he could order a new screen for my phone. Then I broke down completely. "But I don't want any sort of phone at all". And from that moment, on, I didn't want anything and that's how I sank into the state I already mentioned. The only thing I still wanted was to be in my bed, watching detective shows. That was the only thing that made me happy.
Of course, my happiness didn't last long. Mama had already sniffed me out. Exactly one second before Detective Frost would uncover the murderer, she charged into the room, completely blocking my view of the screen. She looked pretty upset. I didn't catch on right away to what was going on, because her arms were flailing and she was talking really fast. When she saw that all I could do was stare at her, she stopped, took a breath, and repeated everything. Aunt Stana had choked on a mouthful of chicken. Uncle Radomir found her on the kitchen floor, all blue, her eyes bugging out. With her fingernails, she'd nearly clawed away her whole throat. In her desire to convey the scene as faithfully as possible, Mama grabbed herself by the throat with both hands. She stuck out her tongue and rolled her eyes.
I had no chance to catch who the murderer was. When Mama finally stepped away from the television screen, the credits were already rolling by.
"Awful", I huffed, grumpy, thinking of the detective show that had just finished. I suspected the murderer was the little old lady who'd been raising pigeons, but maybe not. Sometimes they tangle the story up so much that right to the end you can't say with certainty who the murderer is. That is why I love the British detective shows. The newer American ones, where the main detective uses expensive laboratory tests that can take them from a mote of dust to the killer instead of relying on brains and intuition, are sheer idiocy. Though I watch them, too, but only when there's nothing else on.
" Awful. And awfuller than awful!" Mama repeated and added, "The funeral is tomorrow at the village graveyard".
"Tomorrow", I said absentmindedly, while trying to recall the schedule for when the episode would be rerun tomorrow.
"It has to be tomorrow. They have no mortuary in the village so they have to bury the dead right away. What a blessing in disguise that she choked to death now that the cold weather is here. Imagine this in the middle of a summer heatwave". Mama shuddered at the very thought of the deceased, mid-heatwave.
"Awful", I continued staring, disinterested, at the television screen at a toothpaste ad.
"What have you got to wear? Let me see if there's anything halfway decent in here", Mama opened my closet and thrust her head in among the clothes. There were all sorts of things from pink flannel pajamas that I have worn since I was ten, to plaid shirts, a total disaster, bought in my appalling and confusing teen phase, and all the way to the old washed-out t-shirts and sweat pants for "around the house". There wasn't a stitch of serious, halfway-decent clothing. Or at least I'd never been able to dig up something like that. The closet was in such disarray that I was even a little alarmed to push my head in so I generally wore the two or three shirts that were right on top.
"To wear?" I blinked.
"Well, you must have something suitable for a funeral. I hope you're not planning to go in jeans and this red blouse!" Mama wriggled out of the closet and quickly put back a lipstick-red silk blouse she'd worn back in the 1980s. She generally hated those years of her life and tried to erase them by ripping up all the pictures on which she struck cheery poses, with all sorts of war paint smeared over her face and shoulder padding worthy of one of Napoleon's officers. The lipstick-red blouse was the sole item to survive the hell of the Inquisition. Probably because it ended up, by mistake, among my stuff.
"Why've I got to go? Can't you go by yourself?" I jumped off the bed as if scalded. If there was anything I hated, it was her making me go to funerals. Old lady Smilja's maid-of-honor died and we're going to the funeral, our first-floor neighbor's cousin died. People were non-stop dying of cancer, bee stings, tiger mosquitoes, ticks, rare auto-immune disorders, cardiac arrest, strokes, mouse fever, alcoholism, but also traffic accidents, wars, and sometimes even old age. So we were forever going to somebody's funeral. Proportionately far more than weddings, showers, saints' days, and other festivities.
"Don't be a spoiled brat!" Mama rolled her eyes. "And besides, I'm not going. You're going alone".

Translated from Bosnian by Ellen Elias-Bursać

____________

Sladjana Nina Perkovic (1981) is a Franco-Bosnian journalist and a fiction writer. After finishing her studies in Political Sciences at the University of Paris 1 Panthéon-Sorbonne, she mainly worked as a news correspondent for media outlets in ex-Yugoslavia. Her work has also been featured in many European news outlets such as The Guardian. Today, Sladjana is mostly committed to her writing career. She has published a collection of short stories "Kuhanje" ("Cooking") and the novel "U jarku" ("In the Ditch"). "U jarku" was listed for the 2021 NIN Award, the "Meša Selimović" Award and it was awarded as the EUPL 2022 special mention. She lives, works, and writes in between Banja Luka and Paris.

Total Pageviews