READING BALKANS 2021 – POETEKA – Tirana in Between !
Autorja sllovene Sonja Porle do të qëndrojë në Tiranë gjatë muajit gusht, si fituese e bursës "Reading Balkans 2021" dhe bujtëse në Rezidencën e Shkrimtarëve dhe Përkthyesve Letrarë.
Sonja Porle (1960) është një shkrimtare dhe eseiste e njohur sllovene, që jeton në Škofja Loka. Para se të rikthehej në vendlindje, ajo punoi në Oksford (Angli), ku kaloi 21 vjet të jetës së saj. Megjithatë, fokusi i shkrimeve të saj, qoftë në letërsinë krijuese, qoftë në letërsinë studimore e dokumentare, i kushtohet kryesisht Afrikës, kontinentit që ajo e vizitoi për herë të parë në 1983.
Prej asaj kohe Sonja Porle është kthyer e rikthyer atje edhe shumë herë të tjera, për t'u vendosur në fund të viteve 1980 në Ganë. Për dy vjet ajo kreu punë kërkimore në terren mes grupit fisnor Asanti. Hulumtimi i Sonja Porle u njoh dhe u vlerësua nga UNESCO me një çmim të veçantë, kushtuar Tezës së mbrojtur në Fakultetin e Arteve, Universiteti i Lubjanës (1989).
Që në debutimin e saj letrar Sonja Porle meritoi çmimin e rëndësishëm letrar slloven "Zlata ptica", për veprën "Engjëlli i Zi, kujdestari im". Në motivacionin e çmimit shënohej se vlerësimi jepej "për arritje të mëdha kulturore" dhe shpjegimin se autorja kishte bërë "për kuptimin e Afrikës nga sllovenët, pakrahasimisht më shumë se gjithkush më parë". Libri u bë gjithashtu vepra më i shitur e vitit në Slloveni. Që prej asaj kohe libri është ribotuar pesë herë dhe është përkthyer në kroatisht (1998) che në gjermanisht (2006). Libri i dytë i shkrimtares Sonja Porle, "Ngjyra e çokollatës së ëmbël" (1998), mori gjithashtu një vlerësim të gjerë kritik dhe popullor.
Përveçse në "Nova Revija" dhe "Etnolog" (Slloveni), reportazhet dhe prozat e saj të shkurtra janë botuar edhe në revista të mirënjohura jashtë Sllovenisë, përfshi këtu "African Writing" dhe "Edinburg Review" (Britani e Madhe); "Ferald Tribune", "Svet" dhe "Godine Nove" (Kroaci); "Knižni Novinsky", "Host" (Republika Çeke); "Top 22" (Austri); "Daily Times", West Africa", "Newswatch" (Nigeri).
Veç botimeve, krijimtaria e Sonja Porles është bërë mjaft e njohur edhe falë leximeve publike, ku vlen të përmenden paraqitja në "Festivalin e Shkrimtarëve të Pragës", 2003 (Republika Çeke) dhe ajo në "Festivalin e Shkrimtarëve" në Dublin, 2004 (Irlandë). Ajo merr pjesë shpesh edhe në emisionet radiofonike, përfshi mes të tjerësh "BBC World Service" (Britani e Madhe), "Radio Freetown" (Sierra Leone).
Një nga pasionet e Sonja Porles është dhe koleksionimi i lodrave, prodhuar me materiale të ricikluara, krijuara nga fëmijët afrikanë. Ajo ka qenë kuratore e shtatë ekspozitave të hapura në Slloveni dhe jashtë saj, mbështetur në koleksionin e saj mbi këtë tematikë.
Vitet e fundit Sonja Porle i ka kushtuar vëmendje të posaçme promovimit të letërsisë afrikane dhe sllovene në Angli, duke vijuar njëkohësisht të organizojë veprimtari kulturore dhe artistike në Slloveni.
Disa nga veprat kryesore të Sonja Porles në gjuhën origjinale janë: "Črni, varuh moj" (1997), "Barva sladke čokolade" (1998), "V dobrih starih časih" (2001), "Zaljubljeni moški" (2004), "Spremna besedica" (2009), "Pri Dovjakovih je bilo podobarstvo zmeraj doma" (2014), "V ženskih rokah" (2019).
Gjatë qëndrimit të saj në Rezidenën Letrare "POETEKA – Tirana in Between", Sonja Porle do të bashkëpunojë me shkrimtarë, studiues dhe perkthyes shqiptarë, për ndarë me ta përvojat e qëndrimit në kryeqytetin shqiptar, të udhëtimeve të saj nëpër Shqipëri si dhe për të organizuar veprimtari të përbashkëta letrare,
Programi "READING BALKANS" mbështetet nga "Creative Europe" i Bashkimit Europian dhe rrjeti TRADUKI, Për realizminin e tij bashkëpunojnë partnerë si Goga (Slloveni), Goten (Maqedoni e Veriut), Krokodil (Serbi), Udruga Kurs (Kroaci), Poeteka (Shqipëri), Qendra Multimedia (Kosovë), Qendra PEN (Bosnjë-Hercegovinë).
* Sonja Porle (foto Žiga Koritnik)
