12 vjet rezidenca letrare POETEKA - Tirana in Between

... 12 vjet nga krijimi i një programi kulturor për shkrimtarë, përkthyes letrarë dhe artistë në rezidencë, njohur si "POETEKA - Tirana in Between"! Që nga janari 2013, e transformuam konceptin tonë origjinal nga një skicë projekti në një hapësirë mikpritëse, që u bë shtëpi për 65 autorë nga rajoni dhe Europa, duke kontribuar në peizazhin kulturor të kryeqytetit shqipta.

Prej më shumë se një dekade, ky program zbatohet në kuadër të projekteve "Reading Balkans" dhe "Translation in Motion" të bashkëmbështetur nga rrjeti europian për letërsinë dhe libra - TRADUKI, nga Programi i "Europës Krijuese" të Bashkimit Europian, si dhe nga Ambasada e Gjermanisë, Goethe Zentrum Tirana, Ambasada e Austrisë dhe Ministria e Kulturës së Shqipërisë. Së fundmi, programi rezidencial "POETEKA - Tirana in Between" është përfshirë në Hartën e Rrjetit Europian të Rezidencave të Përkthimeve Letrare (RECIT – Réseau Européen des Centres de Traducteurs).

Fituesit e granteve të rezidencës letrare "POETEKA - Tirana in Between", që mbështeten nga TRADUKI për vititn 2025 janë: Evgeniya Dineva – shkrimtare; Merima Krijezi – përkthyese; Katarina Mitrović – shkrimtare.

Evgeniya Dineva është poete dhe shkrimtare letrare nga Bullgaria. Veprat e saj janë botuar në "Oxford Poetry Library", "Hong Kong Review", "Ethel", "Asian Cha" e të tjera revista me prestigj të lartë. Përmbledhja e saj debutuese me poezi "Kafshët nuk kanë etër" u botua në nëntor të vitit 2023. Evgeniya Dineva është laureate e shumë çmimeve letrare në Bullgari. "Kjo nuk është arsyeje për t'u telefonuar miqve në mes të natës" (Yavanika Press, 2024) është libri më i fundit i botuar prej saj, nërkohë që gjatë 2025 pritet të botohet libri "Ritualet e përshëndetjes" (Origami Press).

Evgeniya Dineva është anëtare e Fondacionit Elizabeth Kostova për Shkrim Krijues. Projekti i saj më i ri letrar, të cilin do e zhvillojë gjatë qëndrimit në rezidencën letrare të Tiranës ka si hap të radhës punën me përmbledhjen e saj të parë me tregime, titulluar "Kalava".

Pas 3 librave të sukseshëm me poezi, vëllimi "Kalava" (hinduisht), është konceptuar si një prozë fiction strukturuar në 25 njësi letrare të frymëzuara nga përvojat që Evgeniya Dineva eksploroi në Indi dhe në vende të ndryshme anembanë Europës gjatë viteve. Tregimet prekin jetën e emigrantëve, luftën dhe rolin e shoqërisë në formimin e besimeve dhe qëndrimeve ndaj prejardhjes sonë. Disa nga tregimete librit janë botuar tashmë në revista të njohura letrare dhe janë përfshirë në antologji SHBA, Britaninë e Madhe dhe në Indi. Dy nga tregimet e kësaj përmbledhjeje kanë fituar çmimin e parë për prozën e shkurtër letrare në Bullgari:Çmimi Kombëtar "Yana Yazova", 2022 dhe konkursin vjetor i tregimit të shkurtër të Lidhjes së të Shkrimtarëve të Pavarur, 2023.

Photo credit: Assen Georgiev.

Dialog mes autorëve Evelyn Bubich dhe Arian Leka

Shkrimtarët Evelyn Bubich dhe Arian Leka takohen sot, më 27 nëntor 2024 në Hemingway Bar ora 19.00, për të bashkëbiseduar mbi atdheun, vendbanimin, shtëpinë dhe gjithë sa Heidegger nënkupton me fjalën HEIMAT, për praninë me mungesë, për largësitë në kohët e udhëtimeve me shpejtësi të lartë dhe lehtësitë që ofron teknologja, për kujtimet, kujtesën dhe përfytyrimet në epokën kur parafabrikimi i fjalëve dhe AI është pjesë e realitetit ripordhues e krijues, për  Njeriu, që banon poetikisht, siç shkruan Hölderlini, për Ujin, si elemet, për rrjedhat, urat, brigjet, përkthimet dhe thatësirat letrare në krijimtari, për temën e konfliktit, dhunën, letërisnë, që u jep zë viktimave dhe paralajmëron, për qytetet dhe arkitekturën dhe mikrokozmosin e rezidencës së Shtëpisë me limonë të rezidencës letrare POETEKA - Tirana in Between, për shënimet e udhëtimit, kryeqytetin, periferitë, dhe njerëzit që takojmë rastësisht.

Përveç dialogut mes autorëve, gjatë takimit do të lexohem poezi, tregime, fragmente nga romani në dorëshkrim i Evelyn Bubich si dhe disa fletë nga ditari që ajo ka mbajtur gjatë qëndimit në rezindecën letrare të Tiranës, përkthyer në shqip nga Sabina Dhrimo.

Veprimtaria zhvillohet në kuadër të Programit "Shkrimtar në Rezidencë, POETEKA - Tirana in Between" dhe vjen si bashkëpunim mes Ambasadës Austriake në Tiranë dhe shoqatës POETEKA, mbështetur nga Raiffeisen Bank në Shqipëri.

* Evelyn Bubich, jeton si shkrimtare dhe redaktore e pavarur, duke punuar njëkohësisht si edukuese për ndërmjetësimin letrar te lexuesi. Ajo shkruan poezi, prozë poetike dhe tregime, të cilat i ka paraqitur në revista dhe në shtypin e përditshëm austriak, të tilla si Buchkultur, Buchmagazin Buchkultur, Spectrum | Die Presse, Kulturmagazin Tagebuch, Online Buchmagazin des Literaturhauses Wien dhe Lyrik-Plattform, etj. Gjatë qëndrimit të saj në rezidencën letrare "POETEKA - Tirana In Between" ajo ka punuar për romanin e saj të parë.

Për më shumë rreth autores mund të mësohet më linkun https://www.textzeit.at.

Fotografia nga Walter Pobaschnig ( Copyright)

Evelyn Bubich në Lyrik-Festivals Poesiegalerie

Evelyn Bubich, autore fituese e bursës së rezidencës letrare "POETEKA – Tirana in Between", do të marrë pjesë në Lyrik-Festivals Poesiegalerie. Poezia e saj me titull "liebeserklärung an einen fuß" është përzgjedhursi nga "Poesiegalerie" për lexim në Lyrik-Festivals Poesiegalerie, më 14 Nëntor 2024, ku autorja do të lexojë për publikun në orën 21:20 (Arkitektura IG. Poezia është botuar në antologjinë "aus wo es brodelt und zischt" (edition fröhliches wohnzimmer 2024).

Evelyn Bubich - liebeserklärung an einen fuß

knöchelkontur rundum rist
dein rouge in meinem herzen
härchen winzig, auf deinem zeh
du schämst dich
und dein lächeln weg
unsichtbar, weil du vergisst
ich lieb dich mit haut und haar

Gjatë muajit nëntor 2024 Evelyn Bubich po qëndron në Tiranë për të realizuar projektin e saj letrar, që vjen si pjesë e bashkëpunimit kulturor që POETEKA ka prej vitesh me Ambasadën e Austrisë në Tiranë, mbështetur nga Raiffeisen Bank, Shqipëri. Evelyn Bubich ka studiuar ndër të tjera edhe Letërsi të krahasuar dhe merret me botime, me redaktime dhe me marrëdhënie me publikun. Për më shumë rreth autores mund të mësohet më linkun https://www.textzeit.at.

EVELYN BUBICH: Libri u shpall i vdekur

EVELYN BUBICH – në rezidencën letrare "POETEKA – Tirana in Between" – Nëntor, 2024

 

 „Nganjëherë jeta dhe puna me librat është për mua diçka që dëshiron të më kujtojë një qetësi të çuditshme në mes të detit me stuhi"

„Puna e librit është si puna e lugës, e çekiçit, e rrotës apo gërshërës: Me t'u shpikur, nuk ke se ç't'u përmirësosh më.„ Kështu e shprehu Umbero Eco para rreth dhjetë vjetësh me këmbëngulje pa ekuivoke dashurinë e tij për librin, kur shkrimtari francez Jean-Claude Carrière i kërkoi mendim për jetëgjatësinë e mediumit libër në kuadër të një projekti të përbashkët. 

E përnjëmend të krijohet pak përshtypja (subjektive) se libri para një dekade u shpall i vdekur, gati-gati me vendosmëri shumë më të madhe sesa ç'duket sot dhe kjo, pavarësisht rënies së xhiros me 6% në tregun gjerman të librit sipas vlerësimit të përgjithshëm (2009-2017).  E po të shikosh vlerësime të tjera statistikore si p.sh. ato që marrin parasysh libraret dhe librarët në Gjermani, vetëm lajme miqërose ndaj librit që nuk gjen: Në vitet 2012-2017 numri i tyre ra me 20% duke shkuar në 29,6 milionë. Kështu, në vitin 2017 vijonin të blinin ende libra 35% e gjermanëve, kurse 53% e 1024 austriakeve dhe austriakëve të pyetur në vitin 2018 deklaruan se gjatë vitit të fundit kishin blerë së paku një libër.      

Një ballafaqim me këto shifra dalluese statistikore të kësaj lamie për shkak të profesionit, të cilat shpallin një rënie të vazhdueshme të interesit të përgjithshëm për librat (dhe këtu nuk bëhet fjalë për asgjë më pak sesa perceptimi social i mediumit libër), ndikon më fort negativisht, në varësi të natyrës së individit, edhe në perceptimin personal.

Kështu që le ta afrojmë edhe njëherë përshtypjen subjektive të përmendur pak më lart në dritën e fanarit ndriçues që të mund të kthehemi në bregun e optimizmit, paçka se pak të fshikulluar nga valët: Një strategji mbijetese, që njeriu e përshtat vetë si „njeri i librave", qëndron ndër të tjera edhe në atë që t'i qasesh pesimizmit mbizotërues të kësaj fushe me një përshatje jete (post)moderne prej Don Kishoti kundër mullinjve të erës, në mënyrë që fakteve negative t'u vësh përballë edhe disa pozitive. 

Dhe atëherë librat nuk i kanë punët edhe aq keq – e as bota që i krijon, sepse ndërkohë që libri prej pothuajse gjashtë shekujsh na rrëfen histori/historira në këtë formë, një model konkurrues i tij, Netflixi, tashmë 22 vjet pas krijimit të vet nuk godet më me ndonjë pasuri kushedi se sa të madhe idesh. Aspektet pjesërisht pozitive të digjitalizimit, konvergjencës mediatike apo intermedialitetit do ta ndryshojnë librin si medium, por veçoritë e tij bartëse të tekstit dhe figurës nuk do t'i zbojnë dot plotësisht – edhe pse forma e librit, veçoria e tekstit  apo manovrimi me autorësinë ndoshta duhen rimenduar.  

Nganjëherë jeta dhe puna me librat është për mua diçka që dëshiron të më kujtojë një qetësi të çuditshme në mes të detit me stuhi – për miliona e miliona lexuese dhe lexues të tjerë me gjasë nuk do të jetë ndryshe.               

                       Përktheu Sabina Dhrimo

Evelyn Bubich është fituese e bursës për autorë e përkthyes të rezidencës letrare "POETEKA - Tirana In Between". Gjatë muajit nëntor 2024 ajo do të qëndrojë në Tiranë për të realizuar projektin e saj letrar, që vjen si pjesë e bashkëpunimit kulturor që POETEKA ka prej vitesh me Ambasadën e Austrisë në Tiranë, mbështetur nga Raiffeisen Bank, Shqipëri. Evelyn Bubich ka studiuar ndër të tjera edhe Letërsi të krahasuar dhe merret me botime, me redaktime dhe me marrëdhënie me publikun. Për më shumë rreth autores mund të mësohet më linkun

https://www.textzeit.at/?fbclid=IwY2xjawGZRNVleHRuA2FlbQIxMAABHS9p0l6mZeGCo21LTGEli9IXbud92LWG_Tn8oect6n1h6U24WxxnDoZpEg_aem_vyLQ85kKlKvH3bXh3qm3uA

. 

Arian Leka në "Nesa isla hai pantasmes - Selección de poesía contemporánea global",

Poezi të Arian Lekës, nga "Hartë memece për të mbyturit", botohen në "Nesa isla hai pantasmes - Selección de poesía contemporánea global", Ediciones Trabe 2024. Në këtë antologji Arian Leka përfaqësohet me poezitë 'Fëmijët e bregut jugor të Shqipërisë', 'Hartë memece për Otranto', 'Lule me postë', 'Venë e prerë', 'Njolla', 'Plumb, bakër, ar, dyll', dhe me poemën 'Auschwitz detar'.
Përurimi i antologjisë u bë në Oviedo, Asturias, më 26 tetor 2024, nga Ciclu de Poesía (QED). Hartues të antologjisë janë dy nga shkrimtarët më të shquar në botën letrare asturiane, Miguel Rodríguez Monteavaro dhe Pablo Texón Castañón, i pari poet në dy nga gjuhët, asturiane dhe galike dhe i dyti, poet, narrator dhe autor tekstesh për grupe muzikore.
Pas spanjishtes dhe galicishtes, asturianishtja u bë gjuha pritëse e poetikës bashkëkohore dhe vjen si fryt i edicionit 10-të të Punëtorisë Ndërkombëtare të Përkthimit Poetik në ishullin San Simón (Pontevedra) 2021-2022 "Con barqueira e remador", koordinuar nga poetja galike Yolanda Castaño. Kjo antologji është produkti i përsosur i atyre takimeve, ku autorët nga bota përkthyen në gjuhët e tyre poezitë e njëri-tjetrit përmes përkthimit bashkëpunues.
Poezitë dhe poemat e kësaj antologjie janë përkthyer në spanjisht, asturianisht, galicisht dhe oksitanisht nga shqipja, anglishtja, greqishtja, suedishtja, sllovakishtja dhe flamandishtja. Secila prej gjuhëve ka shkallë të ndryshme dallimi e përafrimi ndaj tjetrës, por të gjitha paraqesin letërsinë bashkëkohore, me historinë dhe prirjet e tyre të veçanta dhe bashkëjetojnë si poetikë globale brenda asturianishtes në antologjinë "Nesa isla hai pantasmes - Selección de poesía contemporánea global."

Evelyn Bubich në rezidencën letrare “POETEKA - Tirana In Between”

Nga data 1 deri në 30 nëntor 2024, shkrimtarja austriake Evelyn Bubich do të qëndrojë në rezidencën letrare "POETEKA - Tirana In Between", si fituese e bursës për autorë e përkthyes letrarë dhe si pjesë e bashkëpunimit kulturor që POETEKA ka prej vitesh me Ambasadën e Austrisë në Tiranë, mbështetur nga Raiffeisen Bank, Shqipëri.

Lindur në Klagenfurt, në vitin 1988, Evelyn Bubich ka studiuar letërsi krahasimtare, ka kryer gjithashtu shkollim për mediat digjitale dhe menaxhim përmes komunikimit. Jeton si shkrimtare, recenzente dhe redaktore e pavarur, duke punuar njëkohësisht si edukuese për ndërmjetësimin letrar te lexuesi. Ajo është anëtare e Shoqatës së Shkrimtarëve austriakë.
Evelyn Bubich ka shkrua poezi, prozë poetike dhe prozë, të cilat i ka paraqitur në revista dhe në shtypin e përditshëm austriak, të tilla si Buchkultur, Buchmagazin Buchkultur, Spectrum | Die Presse, Kulturmagazin Tagebuch, Online Buchmagazin des Literaturhauses Wien dhe Lyrik-Plattform. Pjesa më e spikatur e krijimtarisë e saj është përfshirë në disa antologji dhe është përfshirë në programet radiofonike të leximit letrar, ku ajo ka dhënë edhe mjaft intervista. Ajo organizon veprimtari letrare dhe punon si redaktore për shtëpi të njohura botuese, mes të cilave Czernin Verlag, Danube books, De Gruyter, Harper Collins etj.
Përveç shfaqjeve të leximit autorial performativ, Evelyn Bubich punon për romanin e saj të parë, skrimin e të cilit do e vazhdojë edhe gjatë qëndrimit në rezidencën letrare "POETEKA - Tirana In Between", ku ajo do të hyjë në lidhje me skenën kulturore shqiptare, do të marrë pjesë në veprimtari leximi autorial organizuar nga POETEKA si dhe në 14 nëntor 2024 do të jetë pjesë e programit të leximeve autoriale në Lyrik-Festivals PoesieGalerie.
https://www.textzeit.at
Ndër vite dhe në bashkëpunim me Ambasadën e Austrisë në Shqipëri, POETEKA ka sjellë në Tiranë autorë, përkthyes e artistë të shumtë, si Robert Menasse, Erwin Einzinge, Christian Thanhauser, Ilir Ferra, Laura Freudenthaler, Evelyn Bubich etj., si dhe ka realizuar programe të larmishëm kulturorë, si PostCard: "From Austria With Love", Festivali DADA, etj.

POETEKA - Tirana in Between është një nga projektet kryesore të shoqatës POETEKA, përmes së cilës realizohet Programi Rezidencial për Shkrimtarë, Përkthyes Letrarë dhe Artistë. Që nga themelimi i saj, në vitin 2013, kjo rezidencë pritur më 61 shkrimtarë, përkthyes letrarë dhe artistët, duke u bërë një hapësirë unike në Shqipëri për shkrimtarët, përkthyesit dhe artistët e vendeve të BE-së dhe rajonit të Ballkanit Perëndimor.
Programi "POETEKA - Tirana in Between" është zbatuar në kuadër të projekteve "Reading Balkans" dhe "Translation in Motion" të bashkëfinancuar nga TRADUKI, rrjeti europian për letërsinë dhe librat dhe Programi i "Europës Krijuese" të Bashkimit Evropian, si dhe nga Ambasada. të Gjermanisë, Goethe Zentrum Tirana, Ambasada e Austrisë dhe më hershëm edhe Ministria e Kulturës së Shqipërisë. Së fundmi, "POETEKA - Tirana in Between" është përfshirë në Hartën e Rrjetit Europian të Rezidencave të Përkthimeve Letrare (RECIT – Réseau Européen des Centres de Traducteurs).

Arian Leka në revistën "Neuma", Rumani

Shkrimtari Arian Leka botohet në "Neuma", njëra nga revistat letrare më të vlerësuara në Rumani. Shkrimi "UN ALEF LA ZAGREB" është pjesë e rubrikes 'Eveniment' / 'Shkrimtarët e botës / (Nr. 9-10 (83-84) | 2024, fq. 33-37). Teksi u përkthye nga anglishtja prej autores së mirënjohur Ioana Diaconescu e cila, në shënimin hyrës, shkruan: "Arian Leka është një nga shkrimtarët më thelbësorë shqiptarë, me një personalitet artistik të hapur ndaj kulturës europiane, letërsia e të cilit përmban shenjat e përsosjes stilistike, gjithnjë në kërkim të kuptimit të fjalës dhe përdorimit të saj pa artificialitet.

Poezitë e Arian Lekës, të lidhura me një muzikalitet tronditës, janë të ngjashme me instrumentet e së njëjtës orkestër, që interpreton një simfoni të vetme (apud Liliana Qafa).

I njohur në Rumani vitet e fundit përmes përkthimeve të poezisë së tij, eseve dhe shënimeve magjepsëse të udhëtimit, Arian Leka është laureat i çmimit prestigjioz "Tudor Arghezi", me të cilin u kurorëzua në vitin 2022, si vlerësim për një karrierë të gjatë letrare. Ai është i vlerësuar edhe në Europë përmes përkthimeve të poezive të tij në disa gjuhë të huaja.

Në shënimet e udhëtimit, që ai më dërgoi së fundmi, unë gjeta poetin dhe muzikantin, njoha bujarinë, dashamirësinë, humorin e mjeshtrit, informacione të panumërta për kulturën, gjeografinë, historinë dhe së fundi, por jo më pak e rëndësishme, profesionistin e jashtëzakonshëm si shkrimtar. Me kënaqësi ia besoj këtë risi letrare revistës "Neuma" dhe lexuesve të saj."

Foto: Johan Berr (Süddeutsche Zeitung)

Evelyn Bubich në rezidencën letrare POETEKA - Tirana In Between

Autorja austriake Evelyn Bubich pjesë e programit letrar POETEKA - Tirana In Between. Ajo  do të qëndrojë në rezidencën për shkrimtarë e përkthyes letrarë gjatë muajit nëntor 2024, si pjesë e bashkëpunimit kulturor që POETEKA ka prej vitesh me Ambasadën e Austrisë në Tiranë që, me mbështetjen Raiffeisen Bank Shqipëri, ka sjellë në kryeqytetin shqiptarë mjaft autorë të shumtë austriakë, ka promovuar traditën dhe emrat më të rinj të kësaj letërsie.

Evelyn Bubich ka lindur në Klagenfurt, në vitin 1988. Ajo studioi letërsi krahasimtare, media dixhitale dhe menaxhim komunikimi. Është autore dhe redaktore e pavarur, recensuese dhe edukuese për ndërmjetësimin letërar. Krijimtaria e saj përbëhet nga tekste në poezi dhe prozë, të cilat janë botuar në revista, në gazeta dhe në shtypin e përditshëm austriak, sikurse është përfshirë në antologji të ndryshme, është lexuar në radio dhe ka qenë pjesë e shfaqjeve performative. Tesktet e saj janë botuar në Buchkultur, Buchmagazin Buchkultur, Spectrum | Die Presse, Kulturmagazin Tagebuch, Online Buchmagazin des Literaturhauses Wien dhe  Lyrik-Plattform. Aktualisht Evelyn Bubich po punon për një roman.  Ajo është gjithashtu bashkëredaktore e revistës letrare PODIUM dhe anëtare e Shoqatës së Shkrimtarëve Austriakë. Veç këtyre, Evelyn Bubich organizon veprimtari letrare dhe punon si redaktore për shtëpi të ndryshme botuese në Austri, mes të cilave Czernin Verlag, danube books, De Gruyter, HarperCollins etj.
Gjatë  muajit të qëndrimit të saj në Tiranë shkrimtarja Evelyn Bubich do të hyjë në lidhje me skenën kulturore shqiptare e do të marrë pjesë në veprimtari leximi autorial organizuar nga POETEKA.