BOTIMET POETEKA - Tadeusz Różewicz - poezi mbi POEZINË. "Poezia-vazelinë, që u lëngëzon sytë lexuesve, që të bën të mendosh mirë për shpirtin tënd, për hënën, yjet, rendin e botës – një poezi e tillë nuk do të dilte kurrë nga penda e Różewicz-it." (nga Tom Paulin)
- Poezia ime
shpjegon asgjë
sqaron asgjë
nuk sakrifikon
nuk i përmbledh fare të gjitha
nuk përmbush asnjë shpresë
nuk krijon rregulla të reja loje
nuk merr pjesë në ndonjë lojë
ka një vend të përcaktuar
që duhet ta zërë
nëse nuk është një gjuhë e kriptuar
nëse nuk flet pa origjinalitet
nëse nuk mbart ndonjë surprizë
qartësisht mbetet ashtu si duhet të jenë
e bindur në vetë nevojën
vargun e vet dhe kufizimet
ajo humbet kështu edhe ndaj vetes
nuk i zë hapësirën një poezie tjetër
as edhe nuk ia merr një tjetre
e hapur për të gjithë
por i mungon misteri
e ka shumë detyra
të cilat s'do t'i bëjë dot kurrë
* * *
kur mbaron poezia
fillon
pafundësia
dëgjoj me kujdes
është shndërruar
për të falurit
tek Zoti
për poetin
një hon hapet
e jeta
vithiset
drita
e heshtur e hënës
dergjet në fund
mbyllur brenda vetë
poetit
një objekt
i vendosur mënjanë
nga ndërtuesit
e urdhrit
të ri
do jetë e pamerituar
balta
pluhuri dhe toka
e hequr
një gur nga qielli
një meteor
i munguar zjarrit
- Lindja e një poezie të re
Dy poezi
nguten nëpër natë
kapur te
njëra-tjetra
format e këtyre poezive
janë moderne
dhe precize
interiorët ndriçohen
përshtatshëm dhe eksperimentalisht
ato bien mbi njëra-tjetrën
të verbra
imazhet
e caktuara
të plasura
të tendosura
pluhurzuar
ndërfutur
forma të shuara
thyejnë linjën
i zënë frymën
ndrydhin tej fjalët
e tresin tej karakteristikat
një përplasje
një poezi e re
poezia e tretë
e lindur në agoni
rrjedh tani përmes
ujërave të fetusit
të njerëzimit
i sapolinduri
me një buzëqeshje misteri
të fshehur
duket i helmuar për rritjen
e krejt - papritur.
- Përshkrimi i një poezie
U përpoqa ta kujtoj
atë poezi
të përkryer
e të pashkruar
gati të pjekur
e formuar natën
e prekshme
ajo zhytej
dhe tretej në dritë të diellit
ajo nuk
ekziston
kohërave kur e ndjeja
mu në majë të gjuhës
e me ankth
ulesha me penën
në dorë
duke pritur me durim
derisa të bindesha
se ishte thjesht iluzion
dhe largohesha tutje
poezia ndoshta ish
një poezi për vetveten
si një perlë
që flet për perlat
dhe një flutur për fluturat
nuk ishte poezi dashurie
as elegji
nuk vajonte
as lavdëronte
nuk përshkruante
as gjykonte
ajo poezi
që më shmangte në dritë të diellit
fshihej tek vetvetja
vetëm ngandonjëherë
ndjej hidhësinë e saj
dhe ngrohtësinë e brendshme
por unë nuk e heq nga
honi i errët e i thellë
mbi bregun e sheshtë
të realitetit
e palindur
ajo mbush boshësinë
e një bote të çakorduar
me një gjuhë të panjohur
- Mbi sipërfaqe dhe brenda një poezie
Pirg i bardhë kripe
mbi pjatëzën e xhamtë
gishtërinjtë gjurmojnë
rrëpirën e hijeve
xixëllimat e kristaleve të imta
Kripa e bardhë
mbi pjatëz
gishtërinjtë e gropojnë
hijezojnë
lëbyrjen (e dritës)
kripa
mbi pjatëz
gishtërinjtë gjurmojnë
dritat e hijeve
shkëlqimin
në hirtore
(bojë-hiri) freskuar mirë
qëndrojnë sasi hiri
verdhëreme e t'bardha
zhubrosen
vërtiten me
fund - cigare
gjurmë të buzëve
në hirtore
turma të hirit gri
shuhen
verdhëreme - të - bardhë
një fund-cigare
thërrmuar me një gisht
aty-këtu gjurmë të buzëve
në hirtore
gunga të ftohura
të hirit
një fund - cigare e bardhë
gishtërinjtë - thërrmuar
gjurmë buzëkuqi
qyp i mbushur me reçel
tufë e roztë
me lagështinë e errët
të së brendshmes
anët transparente
bimët e errëta
përgjatë anëve
lagështia djersit
gungën në qypin jeshil
pikëza drite
fara të dobëta të errëta
mbi një pjatë
të bardhë kineze
mbas një limoni me pore
një vezë
dy domate e mbulojnë
brenda një lëkurë të kuqe tendosur
mbi një pjatë të bardhë
një vezë (e zbehtë) e lëmuar
një limon me një brendësi transparente
dy domate të kuqe
një gotë zbrazur prej çaji
në lugën e xhamtë
nikel - shkëlqyes
në fund të gotës
llumi i një çaji të zi
një gotë
një lugë metali
kafe të lagësht
gjethe çaji
rast spektakli
blu
ditar xhepi
mbishkrim të bardhë
1970
Një mizë mbi një (shkrepëse -)
e pastron kutinë
me krahët e vet transparentë
termusi kinez
gri - bardhë me shenjat e çuditshme
të germave
kontrata e një natyre të qetë
të vockël resht
kuron
sendet për gjumë
miza rregullisht
prek xhamin
pika mban gurin
mbi një pjatë të vockël
kërpudha
kapela të ngrohta kafe
rrënjë të ashpra
spërkatur me tokë
gjysma e vogël e
natyrës - të - qetë në dritë
tjetra pjesë në hije
miza prek dritaren
pas të cilës qëndron
nëna e madhe natyrë
me një grumbull pemësh
një rrugë
dhe një postier
që vjen fare pranë
tek mua
(kah shtëpisë)
- Me ikjen e poetit dhe një treni pasagjerësh
Për Jerzy Lisowski-n
Ai nuk e dinte
sesi do dukej poezia e tij e fundit
as edhe
si do ishte dita e parë
në një botë pa poezi
ndoshta do të binte shi
ndoshta do kishte shfaqje të Shekspirit
dhe një supë domatesh për drekë
apo supë pule me kokërrza
pas një shfaqje të Shekspirit
dhe shiut
muzat nuk i japin as edhe një garanci
se bashkë me frymën e tij të fundit
ai do nxjerrë një mendim të frymëzuar
të kthjellët
shumë më të ndritshëm dhe kështu me radhë
në të gjitha rastet
ai do largohet
tamam si
një tren pasagjerësh
që i ikën koha
prej nga Radomsko deri në Paris
përmes Zebrzydowice
