Mes datave 6 dhe 9 korrik 2017, në qytetin Bistrița të Rumanisë u zhvillua Festivali Ndërkombëtar i Poezisë dhe Muzikës së Dhomës (edicioni IX), që tashmë vlerësohet si njëri ndër festivalet më të rëndësishëm të Evropës.
- "Në antologjinë që ne kemi botuar, - tha poeti i shquar rumun dhe njëri ndër organizatorët e Festivalit, Dan Coman u shpreh: Arian Leka ka si kafshë shoqëruese një det. Një det që mbushet me tjetër det: pamje, ndjesi, nipër, stërnipër, mendime, dhimbje, shpresa, dëshpërime...
Ky njeri ka krijuar me poezine e tij një det më vete, një det për veten dhe një det tjetër për vendin e tij.
Në këtë det të gjerë e të thellë letrar ai na fton herë pas here edhe ne, lexuesit e tij.
Dhe ne, ndonëse e dimë që ky det nuk ekziston në asgjë hartë gjeografike, e besojmë aq shumë se ky det i tij dhe i yni ekziston, saqë shkojmë ta vizitojmë, e lexojmë dhe e përkthejmë, madje kridhemi në këtë det që Arian Leka krijoi edhe për lexuesin e tij në Rumani. "
- I ftuar për të paraqitur Revistën Haemus, shkrimtari Ardian-Christian Kyçyku, - që është edhe përkthyesi i "Bibliotekës lundruese" në rumanisht, - u shpreh për shtypin: "Nuk ndodhemi para një poezie kryengritëse, apo gjoja-profetike që rropatet të ndreqë të shkuarën dhe të ardhmen duke dënuar apo përçmuar të tashmen, e as para ndonjë liste me pakënaqësi, ankesa, qarje, por para një dëshmie të patundshme se edhe në këtë epokë të pragmatizmit batërdisës mund të jetohet poetikisht, lart, në mënyrë klasike, në harmoni."
"Është një poezi që, pa bujë, nderon thellësisht vuajtjen, dhimbjen dhe mundimet e shpirtit njerëzor, por edhe shpirtin e botësi si krijim të Zotit, duke nxjerrë nga të gjitha dritë të kulluar arti. (...) "
"Rrallëherë ndodh që e njëjta poezi, e lexuar pa zë dhe me zë, në publik, të ketë të njëjtin ndikim. Ky lloj poezie, - që shmang çdo element spektakli, - siç edhe u pa këto ditë, është në gjendje ta shndërrojë mbarë bashkësinë e larmishme dhe shumëgjuhëshe të dëgjuesve në një lexues të vetëm, dhe sallën e madhe – në një dhomëze të vetme, apo në një cep vetmitar leximi".
Disa nga organet e shtypit kulturor rumun shkruan për praninë dhe suksesin e veprës poetike të Arian Lekës në këtë forum të lartë të poezisë evropiane. "Arian Leka… emri që më zgjonte më tepër interes nuk më zhgënjeu, - shënon revista e njohur kulturore Alecart. E si mund të më zhgënjente njeriu, deti i të cilit i përket atij dhe vetëm atij?
______________________
Kronika:
Qendër e poezisë evropiane (The international poetry and chamber music festival 2017) AL
Mes datave 6 dhe 9 korrik 2017, në qytetin Bistrița të Rumanisë u zhvillua Festivali Ndërkombëtar i Poezisë dhe Muzikës së Dhomës (edicioni IX), që tashmë vlerësohet si njëri ndër festivalet më të rëndësishëm të Evropës. Organizuar nga Qëndra për Kulturë Bistrița-Năsăud, Shoqata e Koncerteve Bistrița, mbështetur nga Administrata e Fondit Kulturor Kombëtar të Rumanisë, Instituti Kulturor Rumun, Flemish Literature Fund, Qendra Evropiane Direct Bistriţa, Radio România Cultural etj, me drejtor festivali dr. Gavril Ţărmure dhe përgjegjës shkrimtarët Dan Coman dhe Marin Mălaicu-Hondrari, Festivali „Poezia është në Bistrița" fton çdo vit përfaqësues të shquar të poezisë botërore në gjuhë të ndryshme. Njëri ndër të ftuarit e këtij edicioni ishte poeti, prozatori dhe botuesi Arian Leka, i cili pati lexime dhe takime letrare gjatë 4 ditëve të festivalit.
Në „Qendrën Multikulturore Sinagoga Bistrita" lexuan krijimet e tyre, u paraqitën dhe ishin të pranishëm poetja dhe aktorja e shquar rumune Ioana Crăciunescu, poetët Ion Mureșan dhe Caius Dobrescu, prozatori Ioan Groșan, poetët Gökçenur Celebioğlu (Turqi), Pablo Garcia Casado (Spanjë), Lies Van Gasse (Belgjikë), Alexandru Vakulovski (Republika e Moldavisë), Denes Krusovszky (Hungari), si dhe disa nga zërat më të fuqishëm të poezisë rumune bashkëkohore. Leximet publike u shoqëruan me muzikë nga trupat e njohura „Trigon", „Liviu Mărculescu Jazz Unit" dhe „ArgEn Tango", dhe me poezi të interpretuara nga aktorja Dorothea Petre.
Revistat Haemus dhe Poeteka
në stendën e Festivalit Ndërkombëtar të Poezisë, Bistrița, Rumani
Centrul Multicultural Sinagoga Bistrița
Në ditën e fundit të festivalit, në restorantin Rapsodia, u zhvillua një dialog rreth shtëpive botuese dhe revistave bashkëkohore të poezisë dhe u paraqitën botimet e freskëta të shtëpisë botuese Charmides; revistat „Alecart", „Haemus", „Poeteka", „Observatorul Cultural", „Infinitezimal", si dhe Plarforma „RomanianLiterature Now" (realizuar nga Cezar Gheorghe dhe Emanuela Ignăţoiu).
Veç leximeve dhe takimeve, shkrimtari Arian Leka mori pjesë në paraqitjen e vëllimit të tij antologjik në gjuhën rumune "Biblioteka lundruese" (Biblioteca plutitoare) botuar nga Editura Charmides. Nuk është libri i parë i Arian Lekës në rumanisht. Plot 10 vjet më parë, Librarium Haemus botonte në Bukuresht "Anija e Gjumit" (Nava Somnului) në përkthimin e Kopi Kyçykut.
Biblioteca plutitoare / Biblioteka lundruese - rumanisht
Disa nga organet e shtypit kulturor rumun shkruan për praninë dhe suksesin e veprës poetike të Arian Lekës në këtë forum të lartë të poezisë evropiane. "Arian Leka… emri që më zgjonte më tepër interes nuk më zhgënjeu, - shënon revista e njohur kulturore Alecart. E si mund të më zhgënjente njeriu, deti i të cilit i përket atij dhe vetëm atij? Dan Coman-i u kujdes të na parapërgatiste: ky njeri ka si kafshë shoqëruese një det. Një det që mbushet me tjetër det: pamje, ndjesi, nipër, stërnipër, mendime, dhimbje, shpresa, dëshpërime... Poeti ndalet para mikrofonit. Një çast heshtjeje. Salla pret me kurreshtje të dëgjojë. Dhe fillon. Shqipton vargje në një gjuhë të cilën ti nuk e njeh dhe që tingëllon si incantatio mistike, e thellë dhe turbulluese, që rrjedh plot peshë, gjithnjë e më afër teje dhe që ka një muzikalitet të veçantë. Sheh djathtas drejt tablosë ku jepen vargjet e përkthyer, i lexon dhe nuk di nëse pika ku ke mbëritur ti është edhe pika ku ka mbërritur poeti... Ishte fjalë dhe emocion, teksa gjuha u bë e të gjithëve, sepse këtu në Bistrița, poezia, ashtu si edhe deti, u përket të gjithë atyre që duan ta hapin shpirtin dhe... të dëgjojnë".
"Në antologjinë që ne kemi botuar, - tha poeti i shquar rumun dhe njëri ndër organizatorët e Festivalit, Dan Coman, - Arian Leka ka krijuar me poezine e tij një det më vete, një det për veten dhe një det tjetër për vendin e tij. Në këtë det të gjerë e të thellë letrar ai na fton herë pas here edhe ne, lexuesit e tij. Dhe ne, ndonëse e dimë që ky det nuk ekziston në asgjë hartë gjeografike, e besojmë aq shumë se ky det i tij dhe i yni ekziston, saqë shkojmë ta vizitojmë, e lexojmë dhe e përkthejmë, madje kridhemi në këtë det që Arian Leka krijoi edhe për lexuesin e tij në Rumani".
I ftuar për të paraqitur Revistën Haemus, shkrimtari Ardian-Christian Kyçyku, - që është edhe përkthyesi i Bibliotekës lundruese në rumanisht, - u shpreh për shtypin: „Nuk ndodhemi para një poezie kryengritëse, apo gjoja-profetike që rropatet të ndreqë të shkuarën dhe të ardhmen duke dënuar apo përçmuar të tashmen, e as para ndonjë liste me pakënaqësi, ankesa, qarje, por para një dëshmie të patundshme se edhe në këtë epokë të pragmatizmit batërdisës mund të jetohet poetikisht, lart, në mënyrë klasike, në harmoni. Është një poezi që, pa bujë, nderon thellësisht vuajtjen, dhimbjen dhe mundimet e shpirtit njerëzor, por edhe shpirtin e botësi si krijim të Zotit, duke nxjerrë nga të gjitha dritë të kulluar arti. (...) Rrallëherë ndodh që e njëjta poezi, e lexuar pa zë dhe me zë, në publik, të ketë të njëjtin ndikim. Ky lloj poezie, - që shmang çdo element spektakli, - siç edhe u pa këto ditë, është në gjendje ta shndërrojë mbarë bashkësinë e larmishme dhe shumëgjuhëshe të dëgjuesve në një lexues të vetëm, dhe sallën e madhe – në një dhomëze të vetme, apo në një cep vetmitar leximi".
Duke zhvilluar përvit Festivalin Ndërkombëtar të Poezisë dhe të Muzikës së Dhomës, Festivalin e Prozës së Shkurtër dhe të Leximit dhe Festivalin Ndërkombëtar të Folklorit, qyteti Bistrița është kthyer tashmë në një qendër evropiane artesh.
Pamje nga qyteti Bistrița dhe zona turistike Colibița, ku u zhvillua një private reading i Festivalit. Photo: HaemusPress
